Helikopter lønar seg

Dei fleste gardane i Etne og Vindafjord har store, flate, lett tilgjengelege enger, men innmarksbeiter liggjande i skrånande terreng. Det gjer det krevjande å koma til med traktor, og tidkrevjande og slitsamt dersom ein heilt eller delvis skal gjera det manuelt.

Samvirkeforetaket Norsk Landbruksrådgiving (NLR) har sju stillingar ved avdelingskontoret i Ølen. Ei av oppgåvene dei tek på seg, er organisering av kalking med helikopter.

— Me får spørsmål om ein òg kunne gjødsla med helikopter i same slengen, men dessverre brukar dei eit heilt anna utstyr for helikoptergjødsling, seier rådgjevar Bård Oliver Gjellestad.

Godt organisert

Han og kollega Lars Kjetil Flesland planlegg kalking i distriktet her om nokre veker. Det er Airlift som stiller med helikopter, og kalkleverandøren ordnar med kalk og transport.

— Beita treng ikkje tilførsel av kalk kvart år, så det går fort nokre år mellom kvar gong ein bonde kalkar beita sine med helikopter, seier rådgjevar Lars Kjetil Flesland.

Det er god deltaking frå lokale bønder på opplegget med eit mobilt anlegg som blir flytta rundt i heile landet og i Sverige. Det er ikkje slik at kalkinga må bli gjort på ei bestemt tid av året. Då ville logistikken blitt temmeleg umogleg og langt dyrare.

Det er typisk sau og kveg som går på innmarksbeita. Å leggja til rette for auka beiteareal er ein god ressurs for bøndene, og dei to rådgjevarane i Ølen kan fortelja at bønder ofte har like stort innmarksbeite som det dyrka engarealet.

Innmarksbeita er viktige, ikkje minst for bønder i Rogaland og Sunnhordland. Vanleg eng gir typisk 900 kg tørrstoff per dekar, medan innmarksbeita som blir haldne i hevd, gir 300 til 500 kg, informerer dei to rådgjevarane.

Investering

Noko avhengig av terreng, er det rundt rekna tre gonger dyrare med helikopter enn det kostar å spreia ei vanleg slåtteeng med same areal. Med helikopter har det ikkje noko å seia korleis terrenget er under, og sjølve arbeidet er unnagjort på nokre timar på dei typiske areala her i distriktet.

To unge bønder i Sandeid er blant dei mange som brukar helikopter. Morten Rørheim (36) og Torstein Halsos Stuhaug (29) har, som alle gardane på Eid i Sandeid, flate enger og bratt terreng som innmarksbeite.

— Eg er ikkje i tvil om at det er ei god investering å kalka innmarksbeita mine. All forsking viser at rett pH i jorda er alfa og omega for opptak av viktige næringsstoff i graset og vekst. Skal ein då bruka pengar på å gjødsla beita, må ein ha rett pH for å få valuta for gjødsla, seier Stuhaug.

Morten Rørheim og kona, Ida Marie Rørheim, har andre utdanningar enn landbruk. Begge jobbar fulltid på høvesvis natur- og landbrukskontoret i Vindafjord kommune i Sandeid og Omega 365 i Ølensvåg. Så heiltidsbønder er dei ikkje, men dei har sauer og ammekyr på garden med nyare bustadhus som dei kjøpte for nokre år sidan. Der bur dei saman med barna Othelia (10) og Mikkel (6).

— Sjølv om eg ikkje er heiltidsbonde, ser eg verdien av å bruka pengar på spreiing av kalk frå helikopter for å tilføra pH til innmarka her, seier Morten Rørheim.

Til dagleg jobbar han med konsesjonar, jordlova, veterinærtenesta, vind- og vasskraftsaker og kontakt med Innovasjon Norge på vegner av bøndene i Vindafjord.

Kulturlandskap

Flesland og Gjellestad ved NLR er ikkje i tvil om at det kan forsvarast å bruka helikopter.

— Alternativet er mindre avlingar, men det å investera i kalk vil gjera at ein får meir igjen av dei andre innsatsfaktorane, seier Lars Kjetil Flesland.

Bård Oliver Gjellestad seier at til dagleg er det stort fokus på utslepp frå gjødsel og dyr når det gjeld landbruket, men at i landbruket utgjer drivstoff ein ganske liten del av klimautsleppa.

— Å investera i kalking, sjølv med bruk av helikopter, er god bruk av ressursane for å få mest mogleg grasproduksjon ut av areal som elles ikkje ville vore særleg produktive, seier Gjellestad.

Dei to rådgjevarane meiner at godt skjøtta beite er noko folk gjerne assosierer med flott norsk natur.

— Bøndene sitt nyttige arbeid for å halda eigedomane sine i hevd, ser folk resultat av som vakkert kulturlandskap, avsluttar Bård Oliver Gjellestad i NLR.