Fyrer med eigen skog

— Dette gir oss god tilgang til energi, seier han.

Flisfyringsanlegget vart installert på garden i Skjold i 2014 og bidrar òg med varme til bustadhuset. Stople driv med gris, kyr og litt sau. Han har 1.200 mål produktiv skog og får nesten all flisa til anlegget frå eigen skog.

Produserer det meste sjølv

Familien har eigd garden i mange generasjonar og har røter i området tilbake til 1700-talet. Torleif Stople overtok den i 2000 og har sidan bygd og utvikla drifta jamt og trutt. I 2009 bygde han dagens grisehus, og i 2017 stod lausdriftsfjøsen klar. Taket på fjøsen fekk solceller i 2019, som produserer rundt 50.000 kWh i året.

— Eg får dekka om lag 75 prosent av varme- og straumbehovet mitt med eigen energi, fortel bonden.

Flisfyringsanlegget produserer 100 kilowatt, medan solcellene gir 50 kilowatt. Om lag 30 prosent av straumen frå solcellene blir seld vidare i periodar der han produserer meir enn han brukar, hovudsakleg frå mars til september.

Spådde prisvekst

Dei store skogressursane var ein viktig grunn til at Stople investerte i flisfyringsanlegg. Han ser det som ein fordel å kunne kombinere energiproduksjon med rydding av kantar langs ekrer, vegar og andre område som gror igjen. Han forklarar at det finst gode skattemessige synergiar mellom jord- og skogbruk, noko som gjer det lettare å investere i planting og anna skogkultur.

Då han valde å investere i solceller, trudde han at straumen kom til å bli dyrare og ville ha betre kontroll på utgiftene sine. Og han fekk rett. Tre år etter investeringa kom straumkrisa i 2022, med skyhøge straumprisar som etter kvart pressa fram ulike støtteordningar frå styresmaktene.

— Noreg har vore unikt, men med kablar til utlandet var det snakka om moglegheitene for prissmitte i fleire år, seier Stople.

I tillegg til straumkostnaden slepp han òg å betale nettleige for straumen han produserer sjølv. I Vindafjord kjenner han til rundt ti bønder som har investert i flisfyringsanlegg. Han opplever òg at interessa for solceller har vore stor, men at ho kanskje har dabba av sidan toppen i 2021-2022.

Fokus på utslepp

Forutan solcellene og flisfyringsanlegget har Stople gjort mindre ENØK-tiltak, som å skifte til LED-lys og ekstra isolasjon i grisehuset. Han er med i Biobonden AS og skal levere gjødsel til det planlagde biogassanlegget på Nerheim. Han meiner fokuset på ENØK i landbruket i Grannar-distriktet er godt, med drahjelp av økonomiske incentiv.

— Me har oppegåande bønder i Vindafjord og Etne som følgjer med i tida, seier Stople.

Landbruket har òg fokus på å avgrense negative effektar av gjødsel, til dømes avrenning. Stople fortel at dei gjødslar og sprøyter i god avstand frå elva og prøver å halde ekrene så godt drenerte som mogleg. Han blandar òg mykje vatn i gjødselet. Garden samarbeider med to naboar om gjødselsutstyr.

— Det er godt fokus på å avgrense utslepp frå gjødsel hos lokale bønder, fortel Stople.

Myndigheitene har fleire støtteordningar for å avgrense utslepp. Stople trekker fram at det regionale miljøprogrammet stimulerer til sikkerheitsmargin mot elver og vassdrag og bruk av strippespreder og slange Han synest det er bra at det blir brukt økonomiske gulrøter, og ikkje berre pisk. Han reduserer plastbruken ved å lagre 70 prosent av grovfôret i tårnsilo i staden for å bruke rundballar.

Avgrensa linjekapasitet

Jakob J. Eskeland er klimaansvarleg i Rogaland Bondelag. Han har inntrykk av at det ikkje er så mykje snakk om solceller i det lokale landbruket for tida, sidan mange allereie har investert i moderate anlegg.

— Eg har registrert at det er ein del som møter utfordringar med linjekapasiteten. Det avgrensar storleiken på anlegga, seier Eskeland.

Sidan 2022 har straumprisane gått noko ned. Regjeringa har varsla ein ny Noregpris» på straum, der hushaldningar skal få fastpris på 40 øre per kilowattime, eksklusive meirverdiavgift. Ordninga er planlagt innført 1. oktober 2025 og vil gjelde bustader og fritidsbustader. Eskeland har sjølv solceller på samdriftsfjøsen sin og meiner at det lønner seg best å bruke straumen sjølv, fordi ein då slepp nettleige.

— Skal du selje straum frå solcellene, er det ikkje spesielt lønsamt, seier Eskeland.

Sommarstid, når produksjonen er høgast, er straumprisen ofte lågast. Når det gjeld avrenning, meiner Eskeland at bøndene i Vindafjord og Etne er flinke. Mange har tatt i bruk ny teknologi for gjødselspreiing og er bevisste på når dei gjødslar.

— Økonomi er ei større drivkraft enn miljø for dei fleste som investerer i ENØK-tiltak eller meir berekraftig gjødsling. Men stort sett alle klimatiltak lønner seg på sikt, seier han.