Usemje om biogassfabrikk

— Produksjon av biogass vil vere viktig for å kutte klimagassutslepp, redusere fosformengda i gjødsla, og det kan bidra til nye inntektsmoglegheiter for landbruket i Vindafjord. Kommunedirektøren ser derfor svært positivt på å etablere eit slikt anlegg i kommunen, skriv han i ei saksutgreiing.

Fristen for å kome med høyringsinnspel til Statsforvaltaren i Rogaland var 23. mai. Seniorrådgivar Elisabeth Time Ellingsen hos Statsforvaltaren opplyser at Vindafjord kommune har fått utsett svarfrist til 6. juni.

Saka skal politisk opp i Utval for drift og utvikling (DUK) 2. juni og i formannskapet 3. juni. Kommunedirektør Yngve Folven Bergesen foreslår følgjande vedtak:

Kommunedirektøren vurderer at etablering av eit biogassanlegg vil vere i samsvar med gjeldande reguleringsplan, så framt det ikkje gir vesentlege negative verknader på miljøet. Kommunen vil krevje utarbeiding av konsekvensutgreiing på tiltaket i samband med byggesøknad eller endring av plan, jf. KU-forskrifta vedlegg I pkt. 10, for å sikre at tiltaket sin påverknad på omgivnadene og moglege avbøtande tiltak blir tilstrekkeleg vurdert.

Kommunedirektøren har ei klar forventning om at Statsforvaltaren set nødvendige krav for å hindre utslepp, og at desse krava blir følgde opp.»

Kommunen har mottatt eit innbyggjarinitiativ med om lag 220 underskrifter, Nei til biogassanlegg i Ølen». Dette vil bli behandla i eiga sak til hausten.

226.000 tonn

Biovind AS søkjer om løyve etter forureiningslova for etablering og drift av eit biogassanlegg. Folven Bergesen skriv at anlegget vil ha kapasitet til å handsame inntil 226.000 tonn organisk materiale per år, og er planlagt i Ølen Næringspark på Nerheim.

Råstoffa som vil bli handsama inkluderer husdyrgjødsel, slakteavfall, fiskeensilasje, fiskeslam og matavfall. Anlegget vil produsere biogass i form av biometan og flytande bio-CO₂, samt biogjødsel i flytande og fast form.

Formålet med anlegget er å bidra til ein sirkulær økonomi ved å nytte lokale, organiske overskotsmaterial og returnere biogjødsel med forbetra næringseigenskapar til bøndene i regionen. Biometan vil bli brukt som eit fornybart drivstoff til erstatning for fossile energikjelder, medan flytande bio-CO₂ skal nyttast til industrielle føremål, mellom anna i slakteriprosessar, som ein erstatning for fossil CO₂.

Dei korte transportavstandane mellom leverandørane av råstoff og anlegget legg til rette for ein effektiv og berekraftig produksjon med lågt miljøavtrykk, skriv Folven Bergesen.

Anlegget vil produsere biogass i form av biometan og flytande bio-CO₂, samt biogjødsel i flytande og fast form. Anlegget er venta å ha ein årleg energiproduksjon på opp mot 109 gigawattimar, med ein total installert kapasitet på 120 gigawattimar.

Produksjonstart i 2027

Alle prosessar i anlegget skal i utgangspunktet vere lukka for å hindre ureinsa utslepp under normal drift. Ein risiko- og sårbarheitsanalyse er gjennomført for å identifisere potensielle miljøkonsekvensar, inkludert utslepp til luft, vatn og grunn. I tillegg er det utført luktrisikovurderingar som gjer greie for at anlegget vil operere innanfor dei tillatne grensene for luktutslepp, i høve til Miljødirektoratet sine retningslinjer.

— Vindafjord kommune vurderer at tiltaket er i samsvar med godkjent reguleringsplan, men det vil vere behov for å gjennomføre konsekvensutgreiing av tiltaket, då dette ikkje er gjort på plannivå, skriv kommunedirektøren.

Byggestart for anlegget er planlagt i 2025, med forventa produksjonsstart i 2027. Når anlegget er i drift, vil det ifølgje kommunedirektøren bidra til både regional verdiskaping og miljømessig gevinst ved å fremje bruk av fornybare ressursar og redusere utslepp av klimagassar i tråd med nasjonale og regionale klimamål.

Det er gjort ei særskilt vurdering av luktrisiko. I risikovurderinga er risiko kvantifisert ved å multiplisere sannsyn med konsekvens for ulike hendingar som har tyding for luktutslepp over terskelverdi.

— Det vil vere ei viss grad av usikkerheit knytt til vurderingane, skriv Folven Bergesen.

Det planlagde biogassanlegget vil bli omfatta av storulykkesforskrifta og vil derfor krevje innhenting av samtykke frå Direktoratet for samfunnstryggleik og beredskap.

Viktig for bøndene

Vindafjord er ein stor landbrukskommune og har to slakteriverksemder i kommunen. I tillegg er det stor aktivitet i oppdrettssektoren. Eit biogassanlegg kan ifølgje Folven Bergesen vere eit godt bidrag i retning av sirkulær økonomi og bidra til å minske miljøbelastninga frå desse sektorane.

— For bøndene i Vindafjord vil eit biogassanlegg vere spesielt viktig, skriv kommunedirektøren.

Landbruket og landbruksbasert industri står ifølgje ein rapport frå NIBIO i 2024 for 12 prosent av verdiskapinga i Vindafjord kommune og for 16 prosent av arbeidsplassane i kommunen. Med det meiner Folven Bergesen at ein trygt kan seie at landbruket i Vindafjord kommune er særs viktig for heile samfunnsutviklinga i kommunen.

I Vindafjord kommune er det om lag 380 føretak og bønder som søkjer produksjonstilskot kvart år. Dei aller fleste av desse driv med husdyrhald, noko som genererer gjødsel.

I grenseland for lukt

Noko av det som skapar mest bekymring for mange av dei som har uttrykt skepsis til prosjektet, er frykt for lukt. Folven Bergesen poengterer at behandling av biologisk avfall gir potensiell risiko for utslepp til luft. Det er utarbeidd ei luktrisikovurdering.

— Næraste nabo vil vere i grenseland med omsyn til at grenseverdien for lukt blir overhalden, skriv kommunedirektøren.

Luktrisiko er definert som andel timar med timemiddel ≥ 1. Luktrisikovurderinga skildrar luktpotensialet i prosessen. Ho vurderer sannsynet for luktplager i omgivnadene, både ved normal drift og i situasjonar der luktutsleppa kan bli større enn normalt som følgje av driftsproblem som ikkje er føreseielege. Rapporten drøftar ulike avbøtande tiltak for å minimere dei potensielle luktutsleppa. Nokre aktuelle tiltak er:

• Mottak av avfall skal skje innandørs i mottakshall med undertrykksventilasjon.
• Velje løysing med pilotflamme som alltid sørgjer for at biogassen antenner viss fakkel må takast i bruk.
• Luktreinsetrinna må ha rett teknologi for å sikre at dei fungerer optimalt.
• Bygge anlegget med redundans, det vil seie at ein har fleire tilgjengelege system som utfører same type oppgåve, slik at ein alltid har tilstrekkeleg luktreinsing ved nødvendig vedlikehald.

Folven Bergesen skriv at lukt i seg sjølv ikkje er farleg, men vond lukt over tid kan vere ein stressfaktor som reduserer trivselen og dermed indirekte går utover helsa. Han meiner at det må setjast vilkår for luktutslepp som sikrar at luktulemper ikkje skal inntreffe i meir enn om lag éin prosent av timane i ein månad. I tillegg må ein kunne forvente at verksemda utarbeider ein lukthandteringsplan og ein kommunikasjonsplan – som i praksis er ein beredskapsplan – for korleis ein handterer uønskte luktutslepp.

Tomta som er tenkt nytta til biogassanlegg, har ei plassering lengst sør i næringsområdet, og er såleis lengst mogleg frå busetnaden i Ølen. Spreidde bustadar langs Heiabøvegen og fylkesvegen, samt gardsbruket sør for næringsområdet, vil vere mest utsette for lukt. I ein radius på 500 meter er det til saman sju bustadhus og gardsbruk.

Kommunedirektøren tilrår at det blir sett vilkår om årleg rapportering av klager på lukt til forureiningsstyresmakta, og at det i denne eigenkontrollrapporteringa blir gjort ei vurdering av tal lukthendingar gjennom året og ei skildring av eventuelle tiltak som er gjennomførte for å bremse eller stanse utsleppet.

Ber om avslag og ny lokasjon

Eit av dei 50 høyringsinnspela som har kome, er frå Norges Miljøvernforbund, signert leiar Ruben Oddekalv og saksbehandlar Arnfinn Nilsen. I oppsummerings- og konklusjonsdelen av svaret skriv forbundet at dei stiller seg klart negative til plasseringa, dimensjonane og volumet på det omsøkte anlegget i Ølen – sjølv om biogassproduksjon i seg sjølv kan vere positivt.

— Dette er ikkje rett plass for eit slikt anlegg, skriv Oddekalv og Nilsen.

Vidare skriv dei at søknaden inneheld mange lovnader om luktreduksjon, men erfaring viser at realitetane ofte ikkje stemmer med lovnadene når anlegget er i drift. Luktplager vil ifølgje forbundet vere eit vedvarande problem, og volumet som skal handterast, er større enn det som finst ved samanliknbare anlegg.

Miljøvernforbundet stiller spørsmål ved kva slags klagemoglegheiter naboane har når det oppstår problem, og kva slags sanksjonsmoglegheiter styresmaktene har i praksis. All erfaring tilseier, ifølgje dei, at mange av dei uroene som er uttrykte av innbyggjarane i Ølen, vil bli røyndom dersom Biovind AS får løyve til å byggje anlegget. Dei meiner at selskapet må finne ei betre plassering.

— Norges Miljøvernforbund ber difor om at søknaden frå Biovind AS vert avslått, og at det vert lagt ned meir arbeid i å finne ein betre eigna stad. Ølen er ikkje rett lokalitet, avsluttar Oddekalv og Nilsen.