— Trur ikkje me kjem utanom nedleggingar

— Slik utviklinga har vore, med eit barnetal som stadig går ned, og vanskar med å rekruttere folk, trur eg ikkje me kjem utanom nedleggingar, seier varaordførar Gustav Løge Fosse (KrF).

Han understrekar at han ikkje vil forskottere noko i budsjettet dei skal forhandle om med Sp og Ap, men har ikkje sett noko som løyser utfordringane på andre måtar. Løge Fosse er tydeleg på at nedleggingar må gjerast på ein god måte, med ein smidig overgang, slik at ikkje alle negative konsekvensar slår inn. Blant anna vil han sikre gode skyssordningar for barna.

God dialog med foreldra er viktig for varaordføraren, som vil følgje med på høyringssvara. Han veit det er delte meiningar, og at nokre av foreldra kan tenkje at om ein får planlagt dette godt, treng det ikkje vere veldig negativt. Samtidig er han klar over at kommunedirektøren har fått pes, og at politikarane vil få det same om dei går for nedlegging.

Må ta grep

Løge Fosse merkar seg at sjølv om kommunedirektøren foreslår fleire kutt i budsjett for 2025 og økonomiplan for 2025–2028, har han ikkje klart å nå alle måla til kommunen og sikre ein berekraftig økonomi. I budsjettforslaget er det lagt opp til eit negativt driftsresultat på 3,273 millionar kroner i 2025.

— Me er nøydde til å ta nokre grep som ikkje alle vil like, seier varaordføraren.

Kva grep det skal bli, vil han drøfte med partigruppa, som starta arbeidet under eit gruppemøte han ikkje hadde høve til å vere med på torsdag. For KrF er balansegangen mellom å sikre gode oppvekstvilkår for barn og unge og ein trygg alderdom for eldre viktig. Samtidig vil varaordføraren sørgje for at dei ikkje er med på å køyre kommuneøkonomien ut i eit uføre.

Varaordføraren er ikkje glad for forslaget om å leggje ned bassenget ved Ølen skule i 2026, men understrekar at situasjonen er krevjande for skulane, så det er noko dei må diskutere framover. Han veit at mange vil jobbe mot bassengnedlegging.

Eit område Løge Fosse skulle ønskje at kommunedirektøren var meir offensiv på, er omstillinga i helse. Samtidig ser han at det er krevjande og at det kanskje krevst investeringar først. Han meiner at kommunen må sjå skikkeleg på kva som er lurt, og trur at prosjektet kommunedirektøren foreslår om å utforske nedgang til ein sjukeheim kan vere smart.

Held korta tett til brystet

Sp, KrF og Ap inngjekk eit budsjettsamarbeid etter valet i 2023 og har fleirtal i kommunestyret. Sp har åtte mandat, KrF tre, og Ap to. Gruppeleiar Jan Idar Haugen i Sp ønskjer ikkje å seie noko om kva dei vil gjere med spesifikke kuttforslag på skular, barnehage og basseng no, og understrekar at dei berre er i starten av budsjettarbeidet.

— Eg har forståing for at kuttforslag skapar reaksjonar, seier Haugen på generell basis.

I valet i 2023, utanom førehandsstemmene, la berre tre personar på Bjoa ein setel med Sp i valurna, noko som utgjorde 1,9 prosent av stemmene. I Imsland var partiet derimot dominerande med 103 stemmer og 76,9 prosent. Spurt om den store oppslutnaden der gjer det ekstra vanskeleg å gå for nedleggingar i Imsland, svarar gruppeleiaren at det er krevjande uansett, og at dei skal ta vare på heile kommunen, uavhengig av stemmegiving.

Vil ha helse-svar

Budsjett- og økonomiplanforslaga til kommunedirektøren omtalar Haugen som ikkje heilt uventa. Med situasjonen til kommunen var han førebudd på at det ville komme kutt. Han meiner kommunen står overfor ei omstilling som må takast på alvor både administrativt og politisk.

Spørsmålet for Haugen er om kommunedirektøren gjer nok for å omstille kommunen, og han trekk fram helse og omsorg som den vanskelegaste biten. Han føler det er usvarte spørsmål i forslaget om berre ein sjukeheim, og ønskjer å få vite meir på budsjettkonferansen og i formannskap framover. Også gruppeleiar Øyvind Valen i Ap er usikker på dette.

— At me må gjere noko, er klart, men om det er akkurat dette, er eg ikkje heilt sikker på, fortel Valen.

Blant det han vil ha svar på, er korleis dei heildøgnsbemanna leilegheitene i Ølen eventuelt skal bli. Han er einig med kommunedirektøren i at om ein sjukeheim blir gjenverande og ein skal gjerast om til leilegheiter, er Ølen rett stad for leilegheitene.

I motsetnad til Sp og KrF stemte Ap (og Høgre) for å leggje ned skulane i Imsland og Bjoa i 2022. Valen seier situasjonen ikkje har endra seg sidan då, men at det er vanskeleg å leggje ned skular, og at dei må ha nokre rundar på det. Kva gjeld nedleggingsforslaget om bassenget i Ølen, meiner han det er underkommunisert kor godt opplæringsbasseng dei skal få i Vats, og viser til at det har hevbar botn, så vel som både eit stort og lite basseng. Han forventar likevel reaksjonar.

— Eg trur at om du er ølensbu, vil du behalde bassenget. Reaksjonane på Bjoa og Imsland kan eg også forstå, men det er ein heilskap me skal få til å gå opp, seier Valen.

— Fallitterklæring

Vindafjordlista er partiet som har vore tydelegast mot nedlegging av skular og barnehagar. Tormod Sandsgård, Ingvild Arianson og Anna Klette Steinsland var skuffa, men ikkje overraska, då forslaget blei lagt fram tysdag.

— Ein satsar ikkje på å leggje til rette for nye innbyggjarar med nedlegging av basseng og skular, seier Sandsgård.

Gruppeleiar Klette Steinsland meiner at Vindafjord kommune må prioritere å behalde og tiltrekkje seg yngre folk for å bremse folketalsframskrivingane. Ho opplever at kommunedirektøren kjem med forslag som akselererer utfordringane utan å gi økonomisk gevinst av betydning samanlikna med det dei mister.

— I mitt hovud er dette det motsette av eit innsparings- og effektiviseringsforslag. Det er ei fallitterklæring, seier Klette Steinsland.

Ho meiner det er sikkert at forslaget på kort og lengre sikt vil føre til tapte inntekter og større utgifter. Gruppeleiaren seier at sjølv om forslaget isolert sett kan sjå ut som skummelt for dei direkte råka bygdene, må ingen tru slike strukturendringar endar der. Med nedleggingar i Imsland og Bjoa trur ho dei vil miste noko av det som gjer Vindafjord unikt og er eit konkurransefortrinn mot andre distriktskommunar.

— Seier me ja til dette i år, er eg redd andre bygder kan begynne å grue seg til neste år. Dette er ein ball me ikkje bør starte å rulle, seier Klette Steinsland.

Kommunestyret vedtar endeleg budsjett 17. desember.