Gunvald (76) feirar ekte» bursdag for 19. gong

Gunvald Østreim er ikkje entusiastisk tilhengjar av store feiringar, og at han nå fyller 19 år» har han ikkje tenkt å slå så hardt på stortromma for.

— Me får gjera det skikkeleg når han fyller 20, seier kona, Aud Østreim som han har vore gift med i 55 år. Sjølve skotårsdagen skal dei tilbringa på hytta si på Vågslid, i lag med dei to eldste barna, Ingunn Merete og Trond, og deira familiar. Eldstedottera og familien har også hytte i same byggefelt som Aud og Gunvald, og det er ikkje få dagar i løpet av året dei samlast i fjellheimen.

Aud lovar likevel at ektemannen skal få ynglingdesserten sin, budapestkake med moltekrem på dagen, for den likar han usedvanleg godt. Budapestkake er ei rullekake som er fylt med krem og syltetøy og dekorert med hakka nøtter. Budapestkaka tronar på toppen av favorittane til Gunvald, og får han ei slik kake til bursdagen sin er han meir enn fornøgd.

Sentrumsgut

19-åringen» er fødd i 1948, og var skotårsbarn det året. I lag med foreldra, og ei eldre og ei yngre søster, vaks han opp i Esso-bygget» i Etne sentrum. Fram til Gunvald var 12 år dreiv foreldra bensinstasjonen og verkstaden i lag, men så døydde faren hans og ein onkel går inn i det som var faren sine arbeidsoppgåver.

— Onkel Johannes var bror til far min, og han dreiv bensinstasjonen til han gjekk av med pensjon. Mor mi og me ungane flytta etterkvart opp i Stødlebakken. Eg trur eg var rundt 16 år då, seier han.

Men livet og oppveksten i sentrum var ei god tid. Sentrumsbildet var eit heilt anna den gong enn det er i dag, og dei var alltid ute og leika. Trafikken bestod like mykje av hest- og kjerre som bilar, og bøndene hadde til og med eigen plass nede ved Forbruken der dei kunne binda hestane mens dei gjorde sine ærend på butikken og på meieriet.

— Me leika over alt. Aka på akebrett ned Sæbøbrekka på vinteren, om våren spelte me eit pinnespel me kalla Jepping», og her var det pengar involvert. Var me riktig heldige kunne me vinna opptil fleire fem-øringar frå kompisane våre. Om somrane var det bading som var det kjekkaste, men me var også svært opptatt av både båtar og bilar. Me hadde forskjellige aktivitetar, til forskjellige årstider, seier han.

Som alle andre hadde også Gunvald plikter heima. Han bidrog så godt han kunne i drifta av Esso-stasjonen, og det var ikkje annleis for han enn for kameratane. Fleire av dei var frå familiar som dreiv gardsbruk og då måtte også dei hjelpa til heima.

Han kan hugsa at folk var meir vanedanna då enn dei er i dag. No er folk opptatt av å handla der det er tilbod, og dei fleste handlar nok over alt. Den gong var ikkje folk så opptatt av tilbod og slik, og sprang heller ikkje frå butikk til butikk. Enten handla dei på Forbruken eller så handla dei på Coopen.

— Folk var tru mot sine butikkar, seier Gunvald.

Eit år til sjøs

Som 18-åring reiste han til sjøs, og han skulle vera borte eit heilt år. Det skulle bli eit år han kom til å hugsa for alltid, for det blei ei stor oppleving. Han mønstra på i Genova i Italia, og fekk vera med båten over Atlanterhavet til New York, New Orleans, Florida, så tilbake til Kanariøyane, Italia igjen, før ferda gjekk sørover til Midtausten og Kuwait. Ein gong dei skulle gjennom Suezkanalen blei dei råka av seksdagarskrigen og låg på vent før kanalen ei god stund før dei bestemte seg for å ta turen rundt Afrika i staden. Det blei ein forlengja tur på ein månads tid, før ferda gjekk over havet igjen til New York.

— Å segla inn til New York, som me gjorde fleire gonger i løpet av året, var veldig spesielt. Eg hugsar dei enorme mengda med lys som kom i mot oss. Det var fantastisk, seier han.

Frå New York reiste dei også sørover mot Florida, og etterkvart som dei nærma seg målet blei lasterommet tomt for gods. Det var storarta for det betydde dans for mannskapet på båten.

— Lasterommet blei omgjort til dansesal for besetninga om bord, og det var utruleg kjekt. Det var ikkje så mange jentene som var med på turen og kunne dansa med oss, men dei som var med blei flittig brukt, seier Gunvald, som jobba i maskinen på båten og hadde ei månadsløn på 820 kroner.

Heima i Etne gjekk mor hans og måtta ta til takke med eit par brev i løpet av året. Han var ikkje den flittigaste brevskrivaren, men ei av jentene som var om bord var også frå Etne. Ho skreiv ofte brev heim, og då passa Gunvald på å senda med ei helsing med henne.

Både jul og 17. mai blei feira i Kuwait, og til jul pynta dei ei mast med julelys, mens til 17. mai arrangerte dei 17. mai-tog over dekk.

— Det blei eit veldig kjekt år, men det blei også eit år der eg lærte meg å ta vare på meg sjølv. Det var langt borte frå mor, seier han.

Ein praktisk anlagt mann

Vel heima igjen trefte han Aud som etterkvart skulle bli både kjærast, og seinare kona hans. Tre barn kom til verda, og først ut var Ingunn Merete i 1969, så kom Trond i 1973 og til slutt kom Lars i 1981. Gunvald dreiv Esso-stasjonen etter foreldra fram til 1975, og familien budde i Esso-bygget fram til 1982. Då flytta dei til Østreim i nybygd hus.

Etter at han slutta på stasjonen jobba Gunvald i Fatland-systemet i 14 år. Også her var det maskinane som var arbeidsplassen hans. Så venta to år i Etne bygdemølle, for han hamna på kraftstasjonen i Litledalen. Her jobba han i 29 år, fram til han gjekk av med pensjon i ein alder av 69,5 år.

— Dei siste åra jobba eg i 60 prosent stilling, og det passa meg fint. Eg har jo litt andre ting å halda på med også, seier han.

Han er ein praktisk anlagt mann, og har alltid eit prosjekt på gang. Hytta på Vågslid har han delvis bygd heime i garasjen. Her bygde han modular som han køyrte til fjells etterkvart, og sette saman. Han har stort sett diverse byggeprosjekt på gang, og han stortrivst med å bruka både kroppen og hovudet på å pønska ut forskjellige prosjekt. Han har badestove forma som eit stabbur i hagen, han har basseng med platting rundt, han har både fleire garasjar, utestove, og siste prosjekt er eit hestehus til svigerdottera Suzette, som har to hestar buande på eigedommen deira. Siste investering på hobbyfronten er eit aldri så lite mini-sagbruk, der han skjer ut fjøler og panel både til seg sjølv om dei av arvingane som har behov for det. Dei har etterkvart blitt ein god gjeng med Østreimar», for når familien samlast rundt bordet har Gunvald og Aud ikkje berre dei tre barna sine. Dei har også ein svigerson, to svigerdøtrer, seks barnebarn og to oldebarn.

— Eg treng ikkje bruka tid på treningsstudio, for eg får minst like god trening med det eg driv på med. Då får eg brukt heile kroppen, seier han.

Gunvald er også ein del av dugnadsgjengen som i fjor fekk Etne kommune sin frivilligpris.

Sykkel med tre gir

Men så var det denne bursdagen då. Litt av grunnen til at han ikkje har så stort behov for å feira dagen, er at han aldri har hatt tradisjon for å feira. Om dagen smyg seg forbi i det stille, har han ikkje noko i mot det. Heller ikkje då han var liten blei dagen feira i stor grad, men han hugsar likevel den gjævaste presangen han nokon gong har fått til dagen sin. Det var ein blå sykkel med tre gir som han fekk til 12-årsdagen sin. Sykkelen måtte han betala litt av sjølv, og han kom demontert, så han måtte montera sykkelen sjølv også. Men for ei gåve! Han var lukkeleg i lang tid etterpå.

Sykkelen blei godt brukt, og blei også med han då han flytta til Haugesund for å gå på yrkesskulen. Her var det tydelegvis nokon andre som også likte den flotte sykkelen, for borte blei han i alle fall av ein tjuvradd som tok seg til rette. I oppveksten har han berre feira 18 av bursdagane sine på sjølve dagen sin, og alle dei andre dagane har han markert 1. mars – om han har feira. I år får han feira sin dagen sin på den ekte» fødselsdagen sin for 19. gong, og om fire år fyller han 20. Korleis feiringa blir på 20-årsdagen har han absolutt inga formeining om enno, det einaste han veit er at til 19-årsdagen vankar det budapestkake med moltekrem, og det passar Gunvald aldeles utmerka.