Elskar livet bak buss-rattet

Det er ein nydeleg solskinsdag, snøen ligg som eit fint kvitt dekke og Steinar Frønsdal sit blid og fornøgd i bussen. Steinar er bussjåfør tilsett i Tide, stasjonert i Etne.

Klokka er 13, og andre del av skiftet hans denne fredagen har akkurat starta. No skal han til Ølen for å henta skuleelevar ved Ølen vidaregåande skule.

Han svingar bussen ut på Europavegen og set kursen mot Ølen. På veg ned Fikse møter han ein trailer, reduserer farten, og dei smyg seg forbi kvarandre. Det er tydeleg at dette ikkje er første turen over Fikse for Steinar. Praten går medan han har blikket festa godt på vegen. Frøsndal seier sjølv at han er ikkje akkurat kjent for å prata lite, og det er nok sant det. Han kjem lett i prat med folk, og det er lett å kjenne seg møtt i hans nærvær. Gode eigenskapar som bussjåfør.

Imponert over dei unge

Steinar mimrar tilbake til tida då synet på barn var annleis enn i dag. Før i tida kunne ein gjerne meine at skuleelevar helst skulle vera stille på bussen, ikkje vera til bry. Slik ser ikkje han på det. Han likar når det er liv og røre på bussen. Spesielt koseleg er det når ungdommane pratar saman, meiner han.

Når bussen køyrer inn på Ølen vidaregåande skule, kjem ungdommen hastande mot bussen. Steinar opnar døra og smiler blidt.

– No er det helg, seier Steinar med eit stort smil når han opnar bussdøra.

– Ja, no er det helg faktisk, svarar ei av dei tre jentene som går inn i bussen.

Jentene pratar vidare.

– Skal du ha selskap i helga altså, seier Steinar og kastar seg inn i samtalen igjen.

Ungdommen ler og held fram praten bak i bussen, dei planlegg helga. Dette er nok akkurat slik Steinar synes er koseleg. Ungdommar som pratar saman.

– Eg er imponert over ungdomane og skuleungane. Dei oppfører seg fint på bussen, seier han.

Som regel klarar dei seg sjølv. Litt herjing er det til tider, men innafor rimelegheitens grenser får dei lov, så lenge det ikkje plagar andre på bussen. Då seier Steinar fint i frå om at dei treng roa seg. Hærverk er dei meir plaga med i byane. Steinar er opptatt av at alle som er på bussen skal ha ei god reiseoppleving. Det er mange barn i Etne som har lang reiseveg. Dei må tidleg opp for å ta bussen, og på tampen av dagen er dei kanskje trøytte.

– Det er om å gjera å gjer bussturane mest mogleg ok for elevane, seier Steinar

Når Steinar skal hente elevane på Enge skule klokka 13.30, er det tre elevar som skal på. Han opnar døra med eit smil igjen. Han snakkar til elevane som om han kjenner dei, og slik kan det sjå ut. Han helsar på elevane med namn. Han ser ut som han synest det er oppriktig kjekt å sjå kvar og ein.

Sigurd i tredje klasse fortel at han synest det er kjekt å ta bussen med Steinar. Han tar bussen heim til Bakka kvar dag. Det er om lag ti minutt med buss.

– Ein skuleelev er ein like viktig passasjer for meg som den vaksne dama som skal til Bergen, seier bussjåføren engasjert.

Ein livsstil

På nettsida til Tide blir yrket som bussjåfør omtala som ein ansvarsfull jobb, der tryggleiken til passasjerane er høgaste prioritet. Jobben gir gode moglegheiter og stabilitet, sidan kollektivtrafikken blir satsa på for å møte framtidige transportbehov. Arbeidet er variert med ulike passasjerar, stader og vêrforhold kvar dag. Lønna er fast og regulert av Bussbransjeavtalen, og som fagutdanna bussjåfør kan du tene over 500.000, avhengig av skift, turnus og arbeidsmengd. I tillegg er det ein sosial jobb med kontakt med passasjerar og kollegaer i eit triveleg arbeidsmiljø, skriv selskapet.

Arbeidstida som bussjåfør er kanskje ikkje for alle. Steinar startar dagen klokka 06. Han har omtrent tre timars opphald kvar dag frå klokka 10 til 13, litt etter kva rute han har. Så er det tilbake på jobb, til omtrent klokka 16.30. Timane med opphald blir ikkje betalt ifølge bussjåførane si tariffavtale, som seier at opphald etter ruteplanen på inntil 30 minutt ved stasjoneringsstaden reknast som arbeidstid. Dersom opphaldet er lenger enn 30 minutt, blir det ikkje rekna som arbeidstid, og ein får ikkje betalt for den tida. Ifølge tariffavtalen skal heller ikkje eit skift vare lenger enn 12 timar per dag, og ingen del av skiftet skal vera kortare enn to timar per dag.

– Desse to til tre timane midt på dagen er i utgangspunktet upraktiske. Det kan vera litt lite tid til å setja i gang med noko. Det er litt sånn at når ein akkurat er godt i gang, må ein avslutta det for å gå tilbake på jobb. Men med god planlegging kan ein få gjort litt, seier Frønsdal.

Det varierer korleis Frøsndal brukar timane midt på dagen. Han er ein aktiv mann som likar å halde seg i bevegelse. Nokre gonger trener han på treningssenteret på Etne senter. Og om det er fint vêr, tar han gjerne ein tur til fjells. Sonen hans driv gard, så nokre dagar brukar han midt på dagen til å hjelpe til i fjøset.

– Eg synest det er viktig å halda meg i bevegelse, seier han.

Då dotter hans pussa opp huset, køyrde han opp til Frette der ho bur, og hjelpte til i huset kvar dag. Det var ein fin måte for han å få bevega seg, samtidig som han hjelpte til.

God stemning

Mens Frønsdal står og venter med bussen denne dagen, tar han tid til ein prat med personalet ved Enge skule. Han fortel at i dag har han lokalavisa Grannar med seg på tur. Ei kvinne stikk hovudet inn i bussen og helsar på elevane.

– Ikkje sei at han må spinna sånn som han pleier. Han har jo sett seg som mål å spinna blårøyk, spøker ho.

Latteren står høgt i bussen.

– Ja, eg prøver så godt eg kan. Eg får det aldri til. Men eg får det no litt til i laussnøen her då, svarer Steinar, medan han ler.

Det er god stemning mellom bussjåførane og personalet ved Enge skule. Dei har eit godt samarbeid, og skulen er flinke til å koordinera, synest han.

– Slik som i ei lita bygd som Etne, er det mykje som må tenkjast på. Elevane bur spreidd, så det er litt av ein kabal som må løysast, seier Frønsdal.

Busselskapa: — Ein trygg jobb

Mangel på bussjåførar har over tid vore ei utfordring som også har påverka kollektivtrafikken. Skyss, Vy, og Tide samarbeider no for å løysa denne utfordringa ved å tilby gratis bussjåførutdanning til nye interesserte. Eit viktig initiativ som opnar dører for fleire som ønskjer å bli bussjåførar. Denne satsinga inkluderer også ei stipendordning som gir økonomisk støtte basert på utdanningenslengd. Stipendet dekkjer opplæringskostnadar og livsopphaldskostnadar. Dei som aksepterer dette tilbodet, forpliktar seg til kontraktskøyring i Vestland i tre år.

Administrerande direktør Jørgen Haukås i Tide Buss AS uttrykkjer stor tilfredsheit med samarbeidet og oppmodar dei som er glad i å køyre, møte nye menneske og oppleve varierte arbeidsdagar om å søkja. Han understrekar at yrket som bussjåfør er meiningsfullt, der ein gjer ein positiv forskjell for andre menneske, miljøet og samfunnet.

Vy har også prioritert effektiv rekruttering, med høg trivsel og eit positivt miljø i avdelinga. Trass i tabile arbeidsforhold og trygge vilkår hos Vy Buss AS, er det ei pågåande utfordring i bransjen med eit stort behov for sjåførar. Vy held eit vake auga på situasjonen og tilset etter behov.

Pressevakt Kaja Rynning Moen informerer om fulltalligheit ved garasjen i Vindafjord, plassert i Ølensvåg. Vy opplever ei positiv respons frå sjåførar som ønskjer å bli ein del av Vy Buss Haugalandet. Harald Hella, pressekontakt i Tide, stadfestar at dei har dekka alle bussjåførstillingar lokalt i Etne og omkringliggjande område i Vindafjord. Likevel er det ein utfordrande situasjon i bransjen generelt.

Kommunikasjonsdirektør i Tide, Marianne Frønsdal, avsluttar med ei oppmoding til alle som er glad i å køyre, møte nye menneske og oppleve varierte arbeidsdagar om å vurdera bussjåføryrket.

— Det er ein trygg, ansvarsfull, og spennande jobb, seier ho.

Steinar Frønsdal ved bussen.
Foto: Renate Sævareid