Å leva vidare etter Tobias

Å gå berrføtt rundt i hagen og plukka blomster, kjenna på dei gode luktene og lytta til lyden av både fuglar og bier, er noko som gjer godt i sjela for Synnøve Sævareid frå Kyrping i Etne. Her har ho både blomster ho har planta sjølv og blomster som veks vilt, i tillegg til buskar og andre vekstar.

Midt i hagen står bestohuset» som ho kallar heimen sin. Eit sjarmerande lite trehus, gjennomført og gammaldags på same tid, fullt av minne og nostalgi, og som til og med har eigen konto på Instagram. Her budde ho først då ho var lita jente, før ho i vaksen alder pussa opp det gamle gardshuset og flytta inn igjen, lag med sonen Tobias.

I dag bur ho her åleine.

Tobias lever ikkje lenger.

Telefonen ringer

Tysdag 28. september 2021 var i utgangspunktet ein heilt ordinær dag. Synnøve Sævareid var på jobben ho har i Haugesund, der ho går 3-4 døger i turnus og jobbar med ungdom. Ho skulle vera sovande nattevakt, og gjekk og la seg rundt midnatt. Då ringte plutseleg telefonen. I andre enden var ei stemme frå sjukehuset i Stavanger. Beskjeden ho fekk var av verste stort, og gav sjokkbølgjer langt inn i ryggmargen. Hennar einaste barn, sonen Tobias hadde vore ute for ei svært alvorleg ATV-ulukke, og Synnøve fekk beskjed om at ho måtte koma ned til Stavanger med ein gong. Det hasta.

— Eg huska godt kva dei sa, men klarte likevel ikkje heilt å begripa kva dei prøvde å fortelja meg. Dei brukte orda kritisk skadd» og at eg måtte koma ned med ein gong, seier Synnøve.

Ho fekk tak i søster si, Miriam, som bur i Aksdal. Saman køyrde dei ned til Stavanger. Ho måtte også ta den vanskelege telefonen til Tobias sin pappa, Paul Ove, som bur på Tesdal i Etne, for å gi han beskjed.

Då dei kom til sjukehuset blei dei oppdaterte på kva som hadde skjedd; Tobias hadde krasja inn i eit autovern då han køyrte ATV med dei nye vennene sine der. Ein knapp månad før hadde han flytta til Øksnevad for å gå andre året på vidaregåande skule, og for Tobias var framtidsplanane klare. Han skulle gå anleggsmaskin-linja, og deretter vidare på tunnelarbeid. Store maskinar hadde alltid fasinert den unge guten, og han kunne knapt venta til han fylte 18 og kunne setja seg bak rattet i eigen bil. Han eigde allereie både ATV og traktor, og var til stor hjelp på farsgarden på Tesdal.

No var han frakta til sjukehuset i luftambulansen sin ambulansebil, med store indre skadar i magen. Sonen hennar svevde mellom liv og død.

Tobias blei berre 17

På sjukehuset blei foreldra informerte om at legane var i gang med å operera han. Nokre timar seinare måtte dei operera han ein gong til. Men så, utpå dagen onsdag 29. september, får foreldra beskjed om at legane ikkje kan gjera meir for Tobias. Dei får ikkje kontroll på dei indre blødingane hans.

Ein rå og brutal realitet, og berre ein times tid seinare er det slutt for den unge 17-åringen.

— Å beskriva ei sorg som rammar deg på den måten er heilt umogleg. Det er skikkeleg traumatisk og det gjer fysisk vondt i hjarta, seier Synnøve mens blikket litt fjernt, og fylt av tårer, og ho trykker hendene sine mot brystet.

Så lenge Tobias var på sjukehuset var familien hans der i saman med han. Både mamma, pappa, bonus-mamma og søskena Tobias hadde på far-sida. Besteforeldre, tanter, og søskenbarn, og for Synnøve er det nettopp samhaldet i familien og i venninnegjengen som skal bera henne framover dei neste vekene og månadane.

Ho hugsar tida som i ørske. Tida på sjukehuset, heimreisa, ventetida til gravferdsdagen, ein familie i sorg, ein venneflokk i sorg, varme og omsorg frå alle kantar, ei fullsett Etne kyrkje med hundrevis av ungdommar som ville ta farvel, rydding av hybelen hans på Jæren, og tanken på korleis ho skulle koma seg gjennom denne tida.

— I starten var eg livredd for å vera åleine, og her heima ville eg i alle fall ikkje vera. Derfor var eg mykje på Sola hos søster mi i starten. Etter kvart starta eg litt om litt å koma tilbake hit, men då var eg avhengig av å ha mykje lyd frå TV eller radio rundt meg. Eg var veldig redd for stillheita, seier ho.

Ein regnboge

Regnbogen har blitt eit sterkt symbol for Synnøve etter at Tobias døydde. Då ho besøkte ulukkesstaden for første gong etter ulukka, dukka plutseleg regnbogen opp over himmelen. Det blei veldig sterkt for henne. Nesten som eit teikn…

Fleire gonger seinare har regnbogen dukka opp når ho har hatt det tungt, og dette finn Synnøve trøyst i. Derfor har også ein regnboge funne vegen til permanent plassering på underarmen hennar. Ei tatovering av ein regnboge Tobias teikna då han var barn, i lag med ei helsing og ein teikning, skal pryda armen hennar for alltid.

— Å koma seg på beina igjen etter eit slik sjokk og tap er utruleg vanskeleg, men for meg blei det viktig å halda fram med å gjera dei tinga som gav meg glede før det vonde skjedde. Noko av det eg likte før, var å grava og jobba i hagen. Så eg starta med det. Først gav det meg ingenting, men då eg først kom skikkeleg i gang, blei det heilt livsnødvendig for meg å få jobba i hagen, seier Synnøve.

Ein annan ting ho måtte læra seg var å ta i mot. Ho var ein person som alltid hadde vore opptatt av å gi, men ikkje så flink til å ta i mot. Dette måtte ho øva seg på. Å ta i mot hjelp, omsorg, og det folk rundt henne ønskte å gi henne.

— Det var veldig vanskeleg. Eg følte eg ikkje bidrog til noko. Berre tok i mot og tok i mot, utan å gi. Men eg trur dette er viktig. Å læra seg til å ta i mot, seier ho.

Glede og sorg

Sjølv om Tobias er borte, er han likevel nær for Synnøve. Ho snakkar med han nesten kvar einaste dag, og ho føler ofte på seg at sonen snakkar til henne.

— Det er heilt sant. Av og til kan eg til og med føla at han kjeftar på meg, og seier skjerp deg, mamma». Andre gonger føler eg han rosar meg for dei gode tinga eg gjer i livet mitt. Det er i grunnen veldig fint, seier ho.

Det er også noko anna som er annleis i livet hennar enn det var før. Den store sorga som Synnøve har bore på i hjarta sitt i over 2,5 år må no dele plassen med ei grenselaus glede. I fjor haust bestemte nemleg Synnøve seg for at ho ville bli mamma igjen.

— Det er så kontrastfullt. Eg har den store sorga fordi eg mista Tobias, og så skal eg samtidig handtera den grenselause gleda over å bli mamma igjen, 20 år etter at eg blei mor for første gong. Alle seier eg framleis er mor, sjølv om Tobias er død, og det er sant, men Tobias er jo ikkje her lenger. Eg har ingen å gi til, og ingen som gir tilbake, på same måte som ditt eige barn kan det, seier Synnøve.

På seinsommaren i fjor begynte ein tanke å slå rot, og når tanken først var sådd gjekk prosessen fort. Ho ville nemleg bli mor igjen. Ei avgjerd som både var den tyngste og den beste avgjerda ho har gjort. Synnøve kontakta Klinikk Hausken i Haugesund for assistert befruktning, og alt klaffa på første forsøk. Tilfeldigheitene slo også til. 29. september 2023, på 2-årsdagen etter at Tobias døydde, testa ho positivt på den første graviditetstesten. Om alt går som det skal, vil ei lita søster sjå dagens lys 4. juni.

— Den største gleda eg har hatt etter at eg mista Tobias, var å bli gravid igjen med denne vesle tøtta. Ho skal heitte Tomine, og eg gler meg grenselaust til å møta henne. Også her føler eg Tobias snakkar til meg, og fortalte meg at dette burde eg gjera. Hender det at eg tenker dumme tankar, føler eg han snakkar til meg då også, og ber meg ta meg i saman, seier ho.

Startar på nytt

Å få ei så stor glede til å gå hand i hand» med den største sorga har vore ei vanskeleg tilpassing for Synnøve. Korleis skal det vera like stor plass til begge?

— Å få gleda og sorga til å møta kvarandre tok lang tid. Det tok tid før eg vågde å sleppa gleda inn i livet mitt. Eg hugsar så godt den dagen eg tenkte at nå klarar eg endeleg å ha dei med meg, begge to. Eg opplevde det nesten som ein skikkeleg smell. Det var følelsar, tårer og heilt sikkert hormon som gjorde at det blei så sterkt for meg, men der og då skjønte eg at eg kom til å klara å handtera det, seier ho.

Likevel er ho redd for å oppleva eit nytt tap, og innrømmer at redsle har prega mykje av svangerskapet hennar.

Når dagen kjem og fødestova ventar, er det søster hennar som skal vera med. Ho er jordmor, og Synnøve synest det er trygt og godt å få lag i henne.

Spesielt blir det også å starta heilt på nytt. Ho har gått denne vegen før; babyliv og småbarnsliv med nattevak, barnehage, første skuledag, leksetid, køyring og henting til fritidsaktivitetar, og seinare ungdomstid.

— Eg har aldri tenkt at eg skulle gjennom dette ein gong til. Har tenkt at eg har Tobias, og meir enn han treng eg ikkje. Så blei det ikkje slik, seier ho.

Livet går inn i eit nytt kapittel på fleire måtar også. For litt over ein månad sidan kjøpte Synnøve seg leilegheit i Haugesund, og er for tida på flyttefot. Bestohuset» står og ventar på henne når ho kjem heim til Kyrping på ferie, men ny base blir i byen. Det var her ho jobba fram til ho mista Tobias, og det er her ho har det største nettverket sitt.

— Det blir spennande å starta heilt på nytt, og så får eg ta det som det kjem. Om eg framleis bur i Haugesund den dagen jenta mi skal byrja på skulen, har eg inga formeining som akkurat nå, seier ho.

Barn er det viktigaste

Synnøve har fått eit heilt nytt perspektiv på livet. Ho var ung student då ho fekk Tobias, og har vore åleinemor heile tida. Likevel har ho levd ut draumen om å reisa rundt i verda, og med seg på lasset har ho hatt guten sin. Dei har vore i Gambia, i Brasil, rundt om i Europa og på turar i Noreg. Tobias var heller ikkje gamal då han blei med mora heilt inn til Trolltunga. No kjenner ho at reisefeberen har gitt seg.

— Det er barna som er viktige i livet. Det har eg skjønt nå. Det har blitt så tydeleg for meg. Etter at Tobias døde har eg ikkje lyst til å reisa rundt om kring i verda for å oppleva alt mogleg. Eg har berre lyst til å vera her, og ha dei eg er glad i rundt meg, seier ho.

Livet har begynt å komma litt på plass igjen og mange av dei små milepålane ho har grudd seg for å komma gjennom – har allereie passert. Tobias sin 18-årsdag kom og gjekk, kameratane hans har fått lappen, 20-årsdagen har også kome og gått, og verda går vidare.

Det siste halvanna året har Synnøve også prøvd seg i arbeidslivet igjen, og har vore tilsett i eit vikariat på 60 prosent i Enge barnehage. Dette har vore ei fin tid for henne, og ein god måte å møta verda på.

— Det var veldig spesielt å gå inn i barnehagen den første dagen, same barnehage som Tobias gjekk i, og med fleire av dei same tilsette som jobba der. Men det har vore god terapi for meg å få jobba med små barn, å ha kollegaer å snakka med, for ikkje å snakka om ein god døgnrytme, seier ho.

Det som gir glede

Å mista eit barn er eit emosjonelt jordskjelv som periodevis kan virka heilt umogleg å handtera. For Synnøve sin del har det vore avgjerande å gi sorga tid og rom. Ho har ikkje hatt anna val. Sidan ho var åleine og ikkje var nøydd til å ta omsyn til andre, gjorde at sorga fekk leva fritt», og ho klarte ikkje anna enn å gi sorga plass. Sorga er framleis med henne, like rå og brutal, men Synnøve har no klart å føya inn igjen alt det andre som også er viktig i livet, sjølv om Tobias, som var den aller viktigaste er borte.

— Det kan vera brutalt vanskeleg å sjå framover når ein er i svartaste sorga, men for meg blei det viktig å gjera det som før gav meg glede. Det får vera mitt råd til andre som er i same situasjon. Fortsett å gjer det som før gjorde deg glad, seier ho.