60 år som industrilandemerke

— Eg ser for meg å stå heile yrkeskarrieren her, seier Rune Håland (50).

Etnebuen trivst som formann på prefabrikkering i Westcon Yards i ein av dei mange hallane på verftet. Håland og kollegaene i hallen får inn teikningar og gjer oppdrag for både båtar og offshore-næringa.

Det er fire tilsette som jobbar fast i hallen. Når det er mest aktivt kan det vere opp til 10-15 personar i sving der. Håland trekker fram storleiken som den største forandringa der sidan 1996.

— Jobbane er litt meir kompliserte nå, fortel han.

Vaks opp på verftet

I hallen kor Håland jobbar er det mange maskinar og verktøy til å realisere prosjekta dei blir tildelt. Blant anna står verdas større røyrbøyemaskin der.

— Den er heilelektrisk og kan bøye 660.000 tonn, seier Arne Matre.

Hans historie på verftet går lenger tilbake enn selskapet Westcon. Det var faren hans, Georg Gjertin Matre (1928-1999), som starta verftet 11. november i 1963. Då flytta Georg Gjertin, kona Aslaug og barna deira frå Sandeid også ut til verftet i Ølensvåg. Den gongen var det Ølensvåg Opphugging og Skibsindustri som heldt til på verftet. Våren 1972 blei det satt i gang eit betydeleg investeringsprogram, og etter kvart stod berre ein mindre kai igjen. Namnet vart nå endra til Ølen Skipsindustri AS.

Arne Matre la ned sine første arbeidstimar på verftet som ungdomsskuleelev. Den gongen gjorde han små oppgåver både på kontor og ute. Han reiste til Bergen for å gå på skule i 1973. Etter det blei det 16 månadar i marinen og to år hos eit skipskonsulentfirma på Karmøy før han flytta til Ølen og begynte på verftet i 1979. Med utdanning som skipsingeniør og erfaring frå oppveksten tok Arne fått på fleire oppgåver.

— Eg rekna på anbod, skreiv rekningar, og hadde sertifisering av løfteutstyr, fortel han.

I dag er han leiar for Westcon Hexacage. Hexacage er eit berekraftig konsept for lukka oppdrett i sjø.

Meining i kvardagen

I sommar fekk verftet eit nytt felles kontorbygg med 300 kvadratmeter kontorplass og kantine for alle i Westcon Yards. I oktober var alle med kontor flytta inn. Her har Arne Matre selskap av blant anna søstera Gunnlaug Habbestad, som i oppveksten. Fram til foreldra bygde nytt hus i 1982 var heimen deira også kontor for verftet.

— Me kunne ta telefonar heile døgnet, minnast Habbestad.

Ho starta med litt vasking og kontorarbeid då ho budde på verftet. Som vaksen blei ho fast tilsett i 1985 og begynte med å skrive faktura, prising og mindre oppgåver som i dag går under omgrepet kostkontroll. Sidan har ho hatt arbeidsoppgåver innanfor rekneskap, lønn og personalansvar. I dag er ho HR-leiar for Westcon Yards med overordna ansvar for deira tilsette i Ølensvåg og Karmsund, samt i offshore.

Habbestad fortel at det har vore fint å jobbe på verftet i alle desse åra, og trekker fram mange kjekke kollegaer. Ho nyt at ho har fått engasjert seg i ting som utviklar samfunnet gjennom utdanning og lærlingar i bedrifta.

— Det kjekkaste er å sjå når folk blomstrar i jobben sin og at me betyr noko for lokalsamfunnet. Det gir meining å gå på jobb, seier Habbestad.

Frå sand til olje

Verftet i Ølensvåg er i dag som ei landemerke i Vindafjord å rekne, og det skapar stor merksemd når skip og plattformar beveger seg inn og ut av Ølensfjorden. I ei oversikt sist onsdag såg Habbestad at dei var 856 fast tilsette i Westcon-konsernet. I Ølensvåg har Westcon Yards cirka 300 tilsette, mens Westcon Power & Automation har cirka 100, altså er det 400 innanfor portane.

Vegen mot dagens Westcon er lang og komplisert med fleire selskap opp gjennom åra. Forenkla starta historia med at Nikolai Matre og familien flytta til Sandeid for å ta i bruk nokre sandrettar som kom i stand gjennom avtalar med grunneigarar i 1945/1946. Dei to eldste sønene Ivar og Johannes busette seg først i Sandeid for å drive sandtaket, før resten av familien kom etter då huset dei bygde stod klart i 1949.

Johannes og ein annan bror, Georg Gjertin, skulle stå i bresjen for to industrieventyr i Ølensvåg. Johannes grunnla det som i dag er reiarlaget Arriva Shipping, mens Georg grunnla skipsverftet som i praksis er forløparen til Westcon.

Då Westcon feira 40 åra i 2021 blei det laga ein film der fleire sentrale personar i verksemda fortalde om historia. Der sa dagleg leiar Øystein Matre i Westcon Yards, at verftet i Ølensvåg starta med at faren bygde ein kai og at familien flytta dit i 1963. Vidare fortalde han at faren i starten bygde om mange sandbåtar. I filmen omtala dagleg leiar Noralf Matre i Westcon Geo, som også er ein del av søskenflokken, faren som ein ivrig person kva gjaldt alt som hadde med teknikk å gjere. Faren stilte ifølgje Noralf tidlegast på morgonen kvar gong det var vanskelege operasjonar med skruing involvert.

I 1981 gjekk Ølen Skipsindustri og ei rekkje mindre lokale bedrifter inn i samarbeidsprosjektet Westcon. Øystein blei tilsett som dagleg leiar i ein alder av 22 år. I filmen fortalde han at intensjonen med samarbeidet var å få kontraktar til utbygginga av Kårstø prosessanlegg på 1980-talet.

Krevjande tider på midten av 1980-talet gjorde at nokre bedrifter datt av i Westcon-samarbeidet. Brødrene Noralf, Arne og Øystein Matre kjøpte etterkvart ut fleire aksjonærar og blei hovudaksjonærar. Westcon overtok verftet i Ølensvåg frå Ølen Skipsindustri 1991. Sidan har det utvikla seg mot slik det er kjent i dag. 18. april 1994 kom den første oljeriggen og i 1997 kjøpte Westcon sin andre dokk.

Stoltheit i arbeidsplassar

Gjennom åra har mykje forandra seg. Gunnlaug Habbestad minnast då dei ikkje hadde datamaskiner og at noko av det første ho gjorde som fast tilsett i 1985 var å kjøpe inn nye skrivemaskinar.

Då ho starta var arbeidsinnvandrarane på verftet hovudsakleg frå nordiske land. Dette forandra seg rundt 2002, då 45 arbeidarar frå Polen blei tilsette gjennom eit gruppearbeidstillatingsprogram der Westcon søkte tillating frå Utanriksdepartementet. Ein del av desse jobbar framleis i Ølensvåg. Sidan har det med EØS-avtalen og utvidinga av EU komme fleire arbeidsinnvandrarar til. Dei jobbar saman med svært mange innbyggjarar frå Etne og Vindafjord kommune. Habbestad synest det er flott å vere ei hjørnesteinsbedrift som skapar arbeidsplassar og betyr mykje for lokalsamfunnet.

— Eg trur at me søskena som vaks opp her har fått inn med morsmjølka at det handlar om å ta vare på dei tilsette. Det er ofte veldig krevjande med blant anna krav frå myndigheiter, men samhaldet med å skape noko for lokalsamfunnet er berebjelke i det, fortel Habbestad.

Samspelet med lokalsamfunnet rundt er veldig viktig for Westcon. Dei legg ned innsats i avgrense bråk, spesielt på ugunstige tidspunkt, gjennom blant anna tiltak som landstraum til skip. Habbestad trur at grunnen til at Westcon møter forholdsvis lite lokal motbør, trass deira veldig merkbare oppsyn i Ølensfjorden, blant anna er at folk ser kor viktige arbeidsplassane er, samt ringverknadane på eksempelvis butikkar når det er stor aktivitet.

— Det blir litt meir oppløfta stemning i bygda når det går bra her, seier Habbestad.

Mange bein å stå på

Westcon Yards er i dag det største av dotterselskapa under paraplyen til Westcon Group AS, og har fire verft lokalisert i Ølen, Karmsund, Florø og 50 prosent eigarskap i Westcon Helgeland. Nokre av dei andre selskapa er Westcon Power & Automation, Westcon Løfteteknikk Westcon Geo, Inspectio, og Westcon Hexacage.

I tillegg kjem underselskap av dotterselskapa, investeringsselskap og eigedomsselskap. Habbestad trur dei kjem opp i over 30 selskap totalt. Selskapa til Westcon har lokasjonar rundt om i Noreg, samt det maritime ingeniørfirmaet Westcon Design Poland Sp. z.o.o. i den polske byen Szczecin. Totalt hadde Westcon Group 2,6 milliardar kroner i omsetnad i 2022.

Westcon Group AS er eigd av Matre i AS. Denne verksemda har elleve eigarar som alle har firma eigde av familiemedlemmer i andre og tredje generasjon etter Georg Gjertin Matre. I tillegg til eigarskapen er Matre-familien godt representert i ulike stillingar i Westcon.

Med dei yngste som har begynt i bedrifta er dei nå oppe i fire generasjonar som har hatt arbeidsplassen sin på verftet frå Georg Gjertin Matre starta det.

Ser mot framtida

Gjennom åra er det mykje som har forandra seg på verftet i Ølensvåg. Habbestad trekker fram det mykje høgare talet på tilsette og dei meir kompliserte jobbane som dei største forskjellane frå då ho starta til dag.

Verftet har hatt travlegare dagar enn når Grannar er på besøk, men fisketrålaren MS Ecofive er på plass. Båten fekk Skipsrevyen si utmerking Årets skip 2023» under den store messa Nor-Shipping i Oslo i juni. Skipet teiknar bilete på utviklinga i Westcon dei siste åra. Dei leverer framleis til olje- og fiskeindustrien, men har eit stadig større fokus på grøne løysingar og omstilling. Ecofive står for Eco-friendly-fishing-vessel». Fartøyet er utstyrt med eit hybrid framdriftssystem der batterisystemet har kapasitet på 1.130 kilowattime. I tillegg til ei rekke energieffektiviserande tiltak vil dette samla gi minst 25 prosent reduksjon i drivstoffbruk og utslepp samanlikna med eit tilsvarande moderne fartøy av denne typen. Innsparingane kan under nokre operasjonar komme opp i 40 prosent.

— Me vil skape eit meir berekraftige samfunn og me har mykje flinke folk som kan vere med å bidra til ei slik utvikling, seier Habbestad.

Dei siste åra har dei blant anna bygd den elektriske ferga MF Ryfylke og hydrogenferga MF Hydra. Habbestad trekker fram Hexacage og vindmøllerelaterte prosjekt som del av Westcon sin grøne visjon for framtida. Westcon og Vindafjord kommune eig kvar sin halvdel av selskapet Dommersnes AS/Windafjord Port, som blei oppretta for å utvikle Dommersnes Industriområde i Vikebygd med tanke på serieproduksjon av møller til havvindnæringa.

Habbestad håpar verftet i Ølensvåg kan halde fram å utvikle seg, eksempelvis med ein ny dokk. I dag er det to eldre flytedokker på verftet. Habbestad poengterer at det er avgrensa kva desse kan ta, og at dagens båtar blir stadig tyngre.

Ei av utfordringane Habbestad ser framover er at det er krevjande å få nok folk. Då er det viktig å få inn lærlingar. Blant dei som verkar å trivast i læretida si i Westcon Yards er Simen Blikra Johansen (19), Andreas Matre Helgevold (18), Jonathan Hundseid (18) og Mentor Haxha (18).

— Dette er ein flott arbeidsplass med kjekke folk og noko nytt kvar dag, seier Blikra Johansen.

I samband med at verftet fyller 60 år skal det arrangerast ein stor fest i ein av dei store hallane.