Frå søppel til sol

— Eg er stolt over at Vindafjord er blant dei første som får ein storskala solpark, sa ordførar Ole Johan Vierdal før han tok det første spadetaket på HIM Toraneset Solkraftverk måndag.

På eit område på 3,8 hektar skal det byggjast eit anlegg med kapasitet på 3 megawatt peak (MWp). Solkraftverket vil årleg kunne levere 2,5 gigattimar (GWh) til kraftnettet. Dette er det første storskala solkraftverket på Vestlandet og det første prosjektet til Haugaland Kraft-eigde Endra, som blei etablert i 2022. Vierdal meiner anlegget styrkjer Toraneset som stad.

Vindafjord og Etne er blant kommunane som eig Haugaland Kraft. Dei eig òg Haugaland Interkommunale Miljøverk (HIM), som driv Toraneset Miljøpark, der solkraftverket blir bygd.

Byggestarten blei markert av representantar frå Vindafjord kommune, HIM, Endra og SJ Sol, som skal byggje anlegget. Dei takka kvarandre for godt samarbeid gjennom prosessen.

Trefte blink

Kraftverket er planlagt sett i drift i august/september. NVE gav konsesjon til anlegget i juni 2024. Avfallsdeponiet frå 1983 blei lukka i fjor sommar og skal liggje urørt i 30 år. Administrerande direktør Gro Staveland i HIM fortalde at då Endra tok kontakt, vart dei einige om at dette var eit spennande prosjekt.

— Området kan ikkje brukast til så mykje anna, sa Staveland.

Direktør Kristian Gautesen i Endra kalla dagen ei viktig milepæl. Han peika på at samfunnet er i gang med eit grønt skifte, og at Stortinget har vedteke eit mål om åtte terawattimar (TWh) ny solenergi innan 2030.

Prosessen fram til byggjestart har teke tre år. Gautesen meiner det har vore ein god prosess. Han ser fleire fordelar med Toraneset. Området er allereie regulert til industri, så dei slepp nye naturinngrep og unngår konflikt med nærområdet. Det er ope, slik at sola kjem godt til, og det er god kapasitet i straumnettet til Fagne, som òg er eigd av Haugaland Kraft.

— Her trefte me blink. Dette er så berekraftig som det kan bli, sa Gautesen.

I tillegg til Toraneset fekk Endra nyleg konsesjon til eit anlegg i Sveio. Dei har òg konsesjonar på prosjekt andre stader i Noreg, samt i Danmark og Finland.

Naturstein

Endra har eit kontor i Medvind-bygget i Etne. Der sit utbyggingsleiar Sveinung Eskeland, som tidlegare har leia bygginga av eit solkraftverk i Honduras. Kraftverket på Toraneset er hans første prosjekt i Noreg. Han viste korleis panela skal vende sørover, der solforholda er best, og gler seg til å starte arbeidet.

— Me kjem til å bruke naturstein som ballast. Det har eg ikkje sett på andre prosjekt, så det blir spennande, sa Eskeland.

Etnebuen synest det er stas at deira anlegg blir det første på eit lukka deponi i landet. Dagleg leiar Pablo Barrera i Haugaland Kraft er òg styreleiar i Endra. Han gler seg over at konsernet, som frå før har vasskraftverk og vindkraftverk, no satsar på solkraft i ein eigarkommune som Vindafjord.

Har kapasitet

Barrera viste til at myndigheitene ønskjer meir fornybar energi. Spurt om anlegget vil påverke straumprisen, svara han at det isolert sett ikkje vil ha noko effekt, men at fleire slike anlegg kan bidra på sikt. Kapasiteten til å ta imot straum frå solcelleanlegg er ei utfordring fleire stader i Noreg. Han understreka at Fagne har nok kapasitet i sitt nett til å ta imot straumen frå Toraneset og vil gjere naudsynte tilpassingar.

Ved nyttår la Haugaland Kraft ned det skybaserte batteriet sitt, der privatpersonar med solcellepanel kunne lagre straum for seinare bruk eller sal. Barrera fortel at ei slik ordning ikkje er aktuell for anlegget på Toraneset. Kva gjeld privatpersonar, kan han ikkje utelukka at det kan bli aktuelt igjen på sikt, men det er ikkje nokon planar om det no.

For SJ Sol er dette det første byggeprosjektet i Vindafjord. Dagleg leiar og prosjektleiar Johannes Skar fortalde at dei har gjort detaljprosjektering og er klare til å leggje ut eit jordingsnett. Deretter skal det leggjast grøftekabling, før stein blir plassert som ballast. Han trur Toraneset-prosjektet kan bli starten på noko stort for selskapet, som ein viktig aktør når fleire solkraftverk blir bygde i Noreg dei neste 10–15 åra.