Tida for heidersord er forbi: AFs ansvarlegheit» er bevist falsk

Lesarinnlegget frå John Roger Midtun i AF Offshore Decom AS teiknar eit glansbilde av ei bedrift som lyttar og ryddar opp. Han påstår at forureiningsnivåa er ubetydelege» og at utvidinga vil skje i ein ansvarleg prosess». Dette står i grell kontrast til ei historie med alvorlege miljøhendingar og gjentekne lovbrot som har påført lokalsamfunnet skade.

AF hevdar dei er ein ansvarleg aktør, men dei har tidlegare blitt bøtelagde for gjentekne miljøbrot. Med bøter på til saman nær tre millionar kroner – tre bøter på rundt éin million kroner kvar – kan ein ikkje kalle dette for småfeil» eller misforståingar». Slike store bøter blir ikkje gjevne utan at det ligg alvorlege og systematiske brot til grunn. Desse bøtene er eit handfast bevis på at selskapet sin praksis ikkje har vore i tråd med lovverket eller dei miljøforventningane me har. Jakob Hatteland har i eit lesarinlegg frå 31 januar 2018 tatt eit oppgjer med det me opplever frå AF Gruppa og myndigheitene: www.raunesfiskefarm.no/Files//2018.01.31-TU%20artikkel%20NIVA.pdf

I tillegg til dei alvorlege bøtene har det blitt avdekka at AF også har sleppt ut store mengder PFAS – eit stoff som er kjent for å vere svært giftig og som blir svært sakte brote ned i naturen. Det har derfor fått kallenamnet evigheitskjemikalie». At ei bedrift slepp ut slike stoff, som er ein trussel mot både miljøet og folkehelsa, viser ei mangel på respekt for nærområdet sitt og dei som bur der.

AF sin påstand om at deira innverknad er minimal, fell fullstendig saman når ein ser på fakta. Ein NIBIO-rapport frå 2014, basert på prøvetaking av jord rundt anlegget, konkluderte med at grenseverdiane for tilstandsklasse meget god» blei overskridne for både kvikksølv (Hg) og sink (Zn). Rapporten peika på at skilnaden i konsentrasjonar i topplaget av jorda, samanlikna med djupare lag, kan tyde på at forureininga har komme via nedfall frå lufta. Ei slik forureining er alt anna enn ubetydeleg.» AF vil kanskje få folk med på ideen om at dette her kom frå utlandet eller andre verksemder, men slik er det selvfølgeleg ikkje.

AF ønsker no å utvide verksemda betydeleg. Dei planlegg å fylle ut enorme mengder masse i sjøen og ta i bruk ein langt større del av fjorden. Sett i lys av NIBIO-rapporten sine funn, dei store bøtene, og utsleppet av PFAS, manglar AF all truverd når dei ber om løyve til å utvide. Kva for forsikringar kan AF gi om at den massive utvidinga ikkje vil føre til ytterlegare forureining, når dei ikkje eingong har klart å hindre tidlegare utslepp på eit mindre område? Å fylle ut svære område av fjorden for å skape nytt land er eit irreversibelt inngrep som vil øydeleggje leveområde for sjøliv og endre straumtilhøva for alltid.

Når AF snakkar om store ord som verdiskaping», nye arbeidsplassar» og auka skatteinntekter», er det eit forsøk på å avleie merksemda frå dei alvorlege konsekvensane. Dei vil at vi skal sjå på forureining som ein akseptabel pris å betale for økonomisk vekst. Men kva er verdien av eit lokalsamfunn med øydelagt miljø? Korleis måler vi verdien av rein luft, reint vatn og eit sunt fjordliv? Desse verdiane kan ikkje kjøpast for 19 millionar kroner i lokale innkjøp. Eit anna moment er at mesteparten av kapitalen så vert omsett når området er ferdig kjem frå det så med rette kan kallas tilgravsingsindustrien». Stort sett enorme subsidiar.

Vi ønskjer velkommen ei ny industrihistorie, men ho må byggjast på respekt for natur og menneske, ikkje på overskriding av grenseverdiar for tungmetall, utslepp av giftige evigheitskjemikalie» og store bøter for lovbrot. Lokal verdiskaping skal ikkje kome på kostnad av lokalsamfunnet si helse og miljø. Tida for tomme ord er forbi. Vi krev at AF tek fullt ansvar og handlar på ein måte som speglar dei alvorlege funna som er gjorde på deira eigen dørstokk.

Sigbjørn Langhelle

Nedre Vats, 31.08.2025