Vil ha ny runde om skulestruktur

Kommunedirektør Yngve Folven Bergesen forslår ikkje konkrete strukturendringar i framlegget sitt, slik han gjorde i fjor då eit fleirtal i kommunestyret gjekk med på å leggje ned skulen og barnehagen i Imsland og skulen på Bjoa frå hausten 2024.

Vindafjord kommune har i dag sju kommunale skular i Vikedal, Sandeid, Ølen, Ølensvåg, Vats, Skjold og Vikebygd, og fem kommunale barnehagar i Sandeid, Ølensvåg, Bjoa, Skjold og Vikebygd. I Ølen, Vikedal og Vats er det private barnehagar, og Vindafjord Montessoriskule har ein søknad til behandling hos Utdanningsdirektoratet om å få starte ein privatskule på Bjoa frå hausten 2026.

Plan rakna fort

Strukturprosessar om skule og barnehage i Vindafjord er ikkje noko nytt. I budsjett for 2019 blei det bestilt ei utgreiing av ein ny barnehage- og skulebruksplan for kommunen. Første steg var ein rapport utarbeidd av Norconsult, presentert i august 2020, som blei sendt på høyring.

Etter planen skulle rapporten leggast fram på folkemøte, men desse vart utsette på grunn av koronasituasjonen. I januar 2022 kom kommunedirektøren med eit forslag til ein framtidig skule- og barnehagestruktur. Blant fire lanserte alternativ anbefalte han ein trinnvis prosess der Vindafjord i 2030 skulle ha:

• ein felles ungdomsskule i Ølen
• tre 1.–7.-skular i Ølen, Vikedal og Skjold
• tre kommunale barnehagar i Vågen, Sandeid og Skjold
• private barnehagar kjem i tillegg (Vats, Ølen og Vikedal)

Frå det første forslaget i 2022:

Det blei så gjennomført folkemøte i alle bygdene, og kommunedirektøren kom med eit revidert forslag om berre å leggje ned skulane i Imsland og Bjoa. I mai 2022 stemte alle partia utanom Høgre og Ap for å bevare desse skulane, og den einaste endringa som blei vedtatt, var starten på prosessen som enda med at den private barnehagen Nausthaugen Barnehage i Nedre Vats blei bygd ut for å ta imot barna frå den kommunale barnehagen i Øvre Vats.

To og eit halvt år seinare snudde fleirtalet i kommunestyret om skulane i Imsland og Bjoa, så vel som barnehagen i Imsland, under budsjettvedtaket i desember 2024. Berre SV, Vindafjordlista og Anne Cecilie Berentsen frå Sp stemte mot nedleggingane, som blei vedtatt med 20 mot 5 stemmer.

Kan tvinge fram vindkraft

I ei pressemelding i forkant av presentasjonen av forslaget sitt viser Folven Bergesen til at kommunestyret tidlegare har vedteke innsparingskrav på 2, 4 og 8 millionar kroner i åra 2026, 2027 og 2028. Framlegget dekkjer dei to første åra, men i 2028 står det att eit gap på rundt 4 millionar kroner.

— Dersom innsparingane ikkje blir oppnådd, må kommunen vurdera nye inntekter – som til dømes vindkraft, står det i pressemeldinga.

At oppvekstsektoren må gje ein samla innsparing på 20 millionar kroner frå 2028, er ein del av eit overordna bilete som er prega av demografiutviklinga, der ein stadig større del av befolkninga blir eldre, og prognosar som tilseier at utviklinga kjem til å auke. Framlegget til kommunedirektøren legg også opp til at pleie og omsorg skal effektiviserast med minst 5 millionar kroner samanlikna med dagens budsjettal når nytt eller ombygd omsorgssenter står ferdig.

Når budsjettet frå kommunedirektøren på vegner av administrasjonen er lagt fram, er det politikarane som tar over ansvaret. Kommunestyret skal behandla budsjettframlegget i formannskap, råd og utval utover i november, før endeleg vedtak i desember.

Innbyggjarane blir inviterte til å følgja prosessen og kome med innspel gjennom høyringsinnspel.

Oppgraderingar på vent

Forslaget om å starte ein prosess ligg inne som eit verbalpunkt. Det lyd:

Kommunestyret ber kommunedirektøren setje i gang ein prosess med strukturelle endringar i barnehage- og skulesektoren i Vindafjord kommune. Prosessen skal leie fram til eit forslag til struktur som frå oppstart av skule/barnehageåret 2028/29 minst gjev ei årleg innsparing på 20 millionar kroner samanlikna med budsjett for 2026. Ei slik innsparing er ein av føresetnadane for at Vindafjord kommune er i stand til å gjennomføre ombygging av eksisterande eller nybygg for pleie- og omsorgsheim.

Kommunedirektøren skal i løpet av første halvår 2026 legge fram ei sak for OPOM, med forslag til korleis ein slik prosess kan gjennomførast fram mot oppstart av skule/barnehageåret 2028/29. Prosessen skal mellom anna innehalde oppdatert faktagrunnlag på elevframskrivingar og ein plan for medverknad frå både innbyggjarar og tilsette.

Alternativt kan Vindafjord kommune auke dei frie inntektene i minst same storleik. Ei mogeleg løysing her kan vere å til dømes seie ja til eitt eller fleire vindkraftanlegg i kommunen.

Som ein følgje av at denne prosessen vert sett i verk, vert det i budsjettet foreslått å avvente delar av oppgraderinga av skule- og barnehagebygg som følgje av tilstandsrapporten som vart lagt fram hausten 2025. Dei avsette midlane i budsjett og økonomiplan skal prioriterast til dei mest prekære behova innan branntryggleik og HMS. Som ein følgje av dette er også investeringsmidlane redusert med 10 millionar kroner i 2026 og 5 millionar kroner i 2027 og 2028, ein samla reduksjon på 20 millionar kroner samanlikna med gjeldande økonomiplan. På denne måten kan ein sikre at det ikkje vert gjort større investeringar i bygg som etter ein strukturgjennomgang ikkje lenger skal nyttast til skuledrift.»