— Viktig å få hjelp heime

Ein halvfull storsal med godt vaksne tilhøyrarar stilte opp for å høyra listetoppane i Etne kommune fortelja kva dei ser som hovudingrediensar i resepten som skal sikra innbyggjarane i kommunen ein trygg og god alderdom i åra som kjem. Tal frå SSB viser at talet på eldre vil auka nesten dobla seg mot 2040, og med fleire eldre enn yngre i kommunen i åra som kjem kan utfordringane koma til å stå i kø. Sjølv om stadig fleire i den eldre garden held seg friske lengre, er ikkje skrantande helse til å unngå. Kva gjer ein då.

Dei to spreke pensjonistane Nils Åsheim (89) og Johannes Slåke (91) frå Skånevik hadde tatt turen til Skakke i Etne for om høyra politikarane sine tankar, og begge var tydeleg på kva dei sette høgast.

— Me vil bu heime lengst mogleg. Og når me ikkje klarar å bu heime vil me på aldersheimen i Skånevik, understrekar dei.

Begge bur framleis i heimen sin og klarar seg for det meste på eigenhand. Litt hjelp med vask takkar dei likevel ikkje nei til, og at dei har sosiale treffplassar er også viktig.

— Det er viktig å få hjelp heime, og det er viktig med aktivitetar, seier dei.

Nok hender

Ikkje alle er like heldige som dei to spreke pensjonistane frå Skånevik som har helse til å klara seg sjølv. Så kva må til for å skapa ein trygg kvardag for dei eldre, enten ein er frisk eller treng ekstra hjelp. Retten til å bu heime eller eventuelt ha moglegheit til å bu i tilrettelagte bustader var viktige punkt på partilistene. Dessutan peika alle på tilstrekkeleg med helsepersonell, tilrettelagte bustader, sjukeheimsplassar og sosiale tilbod. Men korleis vegen mot målet skulle stakast ut varierte. Arild Stenberg (H) meinte folketalsauke var tingen.

— Nokon må skapa verdiane. Me treng tilflytting, gjentok Stenberg.

Bemanning, læreplassar og velferdsteknologi var stadig tilbakevendande tema, og viktige element både blant paneldeltakarane og spørsmål frå salen.

Kenneth Karlsen (Frp) slo eit slag for valfridom og retten til å sjølv bestemma kven som skal yta tenestene.

— Me vil inkludera private tenester og sikra at hjelp er tilgjengeleg når du treng det, sa Karlsen og lova å kjempa for null eigedomskatt, styrka tannhelseteneste og betre drosjetenester dersom han blei ordførar.

Øyvind Kaldheim (Krf) tok opp mellom anna opp digitalisering, dagtilbod og økonomisk hjelp til pårørande, og Johan Strømsvold (V) la vekt på god kvalitet på heimehjelp, fleire tilsette, styrka psykisk helsetilbod og tilrettelegging for bedrifter med håp om fleire arbeidsplassar og tilflyttarar.

Møteplassar og frivillige

Betre taxitenester, livstidsbustader, attraktive arbeidsplasser innan helse, aktivitetar og møteplassar var blant hjartesakene til Arbeidarpartiet, og listetopp Andreas Grumheden peika mellom anna på senioridrett som eit verkemedel for auka aktivitet.

Partiet raudt framheva bufellesskap med nærleik til butikk og sosiale møtestader som eit viktig punkt for å gjera kvardagen lettare for dei eldre. Vigdis Madsen (R) trekte også fram gode arbeidsforhold for tilsette innan helse-og omsorg og gode sjukeheimsplassar for dei som har behov for det. Moglegheit for å bu heime eller i tilrettelagte bustader var også Mette Heidi Bergsvåg Ekrheim (Sp) sitt hjartebarn. Samstundes ønskte ho å utvikla dagsenteret , auka demensomsorga og auka talet på sjukeheimsplassar. Men om det ville vera nok hender til å ta seg av alle omsorgsoppgåvene i framtida var ho ikkje så sikker på.

— Me kjem til å koma i manko på nevane, og då må me gjera ting annleis, sa ho.

Frivillige og pårørande

At arbeidet frivillige og pårørande utfører og kjem til å utføra er svært verdifullt. Og det vil ikkje bli mindre behov i åra som kjem. Under spørsmålsrunden frå publikum tok Linda Moberg opp pårørande si rolle og kven som har ansvar for eldre og pleietrengande.

— Mange pårørande brenn seg ut. Kva vil de gjera for dei, sa Moberg og peika på at det er det offentlege sitt ansvar å syta for godt stell og trygge forhold for dei eldre.

— Omsorgslønn er ting ein kan sjå på. Og å vidareutvikla heimesjukepleien er betre enn å kome på institusjon. Men me må nok sjå føre oss at belastninga ikkje vil bli mindre, svara Bergsvåg Ekrheim.

Krf lanserte kontantstøtte som eit alternativ, medan Venstre drog fram avlastning som noko ein bør ta tak i. Andreas Grumheden (Ap) støtta forslaget om avlastning, men stilte seg skeptisk til kontantstøtte då dette vil dra folk ut av arbeidslivet . Raudt var tydeleg på at ansvaret ikkje må leggjast på pårørande, men at det er staten si oppgåve å ta vare på dei gamle.

Samarbeid over grensene

Etter drygt to timar med politisk valflesk, spørsmål frå salen og ein liten kaffipause var pensjonist-debatten i regi av Etne Pensjonistlag over. Men før alle gjekk kvar til delte ein av tilhøyrarane sine tankar med dei frammøtte og sette spørjeteikn kommunen sine evner til å klara alle oppgåvene aleine utan samarbeid med andre kommunar.