Ut mot forskjellsbehandling av kraftlinjer

— Det er dobbeltmoralsk. Naturen og kulturen i Etne er like viktig som bureising mellom Oslo og Bærum. Me kan ikkje ha éin standard for bustadbyggarane i Oslo og Bærum og ein annan for naturen, seier Marhaug.

Helleland tar avstand frå skuldingane om dobbeltmoral.

— Det er snakk om to heilt forskjellige saker, seier Frp-politikaren.

Saka Marhaug siktar til er den planlagde utbygginga av 420 kV–strekninga for kraftoverføring mellom Hamang i Bærum kommune og Smestad i Oslo kommune. Her skal det etter Statnett sine planar byggjast ei linje på cirka 12 kilometer,med master som er i snitt 38 meter høge master. Desse skal erstatte dagens cirka 21 meter høge master, og auke spenninga frå 300 kV til 420 kV.

Stor lokal motstand

Sambandet aom den planlagde utbygginga mellom Oslo og Bærum skal erstatte blei bygd i 1952. Som i Etne, har planane om å sette opp nye master førte til sterke lokale reaksjonar. Frå Noregs vassdrag- og energidirektorat (NVE) gav Statnett SF konsesjon og ekspropriasjonstillatting for bygging og drift 30. august 2021 kom det inn 360 klager. NVE sendte desse vidare til Olje og energidepartementet 24. mars 2022.

Blant dei som protesterte var Bærum kommunestyre, Oslo bystyre og naboar. I eit vedtak i formannskapet i Bærum 20. oktober 2021 blir det slått fast at kommunen ikkje kan akseptere at det blir valt eit alternativ som etter deira oppfatning vesentleg forverrar situasjonen for fleire tusen innbyggjarar i Bærum og Oslo.

Motstanden nådde også Stortinget. I februar 2022 fremja Ola Elvestuen (V) eit forslag på vegne av Høgre, Framstegspartiet, Raudt, Venstre, Miljøpartiet Dei Grøne og Kristeleg Folkeparti om at regjeringa skulle ta initiativ til ein ekstern kvalitetssikring av berekningane av samfunnsøkonomiske konsekvensar ved ein kabling kontra luftspenn.

Forslaget blei stemt ned av Senterpartiet, Arbeidarpartiet og Sosialistisk Venstreparti. Marhaug reagerte negativt på dette. Halleland hugsar ikkje saka frå 2022 i detalj på sparket, men minnast samfunnsøkonomiske vurderingar.

— Eg trur areal som forsvann i luftlinje beslagla eit stort område det ikkje kunne byggast på, seier Halleland.

— Gode omsyn

Ein skilnad mellom prosjektet i Oslo og Bærum og dei planlagde mastene på Strype som har skapt sterke reaksjonar i Etne, er at dei 12 kilometerane på Austlandet er blant dei mest folkerike i Noreg, mens protestane i Etne har handla om å skåne eit populært turområde.

Marhaug legg likevel dei same prinsippa til grunn.

— Eg meiner at begge omsyna er gode og gjer at ein bør vurdere alternativ. Spørsmålet er om Statnett ikkje er rike nok til å ta andre omsyn enn det dei trur er det billigaste, seier Raudt-politikaren.

Sofie Marhaug (Raudt) er kritisk til Statnett og meiner dei ikkje generelt sett ikkje verdsett naturen nok. Ho seier at dei ikkje har gjort eit einaste unntak frå prinsippet om luftspenn.

— Teknologien til sjøkabel er der. Det har ikkje vore noko problem når dei skal bygge kablar til utlandet for å tene pengar, seier Marhaug og eksemplifiserer med kabelen mellom Suldal og Bluth i Storbritannia som kom i drift i september 2022.

Vil overtyde regjeringa

Debatten rundt kraftlinja Blåfalli-Gismarvik, og særleg mastene som blir skisserte gjennom Etnefjellet, har blussa kradtig opp den siste tida. Marhaug har håp om at det kan bli politisk vilje til ei utgreiing om jord- og sjøkabel.

— SV og Venstre er einige med Raudt om ei utgreiing. Jobben er å overtyde regjeringa. Dei har ennå ikkje bestemt seg, så då er det verdt å legge press på dei til å for utgreiing, i motsetnad til Høgre og Framstegspartiet som legg press på dei for å gå inn for master, seier Raudt-politikaren.

Ho stiller spørsmål ved om linja er så viktig, og at det hastar så mykje med å bygge den, som Høgre sine ordførarar-kandidatar på Haugalandet og Halleland nyleg har tatt til orde for at det gjer.

Valkampsak

Kva gjeld utbyggingar av kraftnettet generelt, meiner Marhaug at kabel-alternativ skal vere like naturleg som luftspenn. Ho viser til at det er vanleg i Danmark. Motstanden mot prinsippet om luftspenn blir viktig for Raudt i valkampane til kommune- og fylkesvalet i haust og i stortingsvalet i 2025.

— Me har allereie hatt oppe eit dokument 8 forslag om å endre reglane. Dette spesielt med tanke på saka i Etne, men også med blikk mot andre prosjekt. Dette blir viktig del av naturkampen framover, seier Marhaug, som understrekar Etne Raudt sin første kandidat til valet i haust, Vigdis Madssen, står for det same.

Halleland understrekar at han ikkje er generell motstandar av utgreiingar om jord- og sjøkabel. Som i eit intervju med Grannar på måndag, viser han til behovet for meir kraft på Haugalandet, stadiet ein er komme i prosessen kraftlinja Blåfalli-Gismarvik og at ein ikkje kan endre spelereglane undervegs.

Les meir om Halleland sine synspunkt i intervjuet frå måndag:

Trur ikkje på valeffekt

I Etne har Terje Halleland sin Frp-partikollega varaordførar Kenneth Karlsen vore ein aktiv forkjempar for utgreiing av jord- og sjøkabel. Halleland fryktar ikkje at hans engasjement for fortgang i utbygging skal skade Etne Frp i valet i september.

— Det er eit lokallag med sin eigen meining, seier Halleland.

I tillegg til Karlsen, utfordra Helge André Njåstad dåverande olje og energiminister, Marte Mjøs Persen, om korleis ho ville oppmode NVE og Statnett til å prioritere sjø- og jordkabel-løysingar i november 2021. Likevel er Halleland klar på at stortingsgruppa til partiet har vore heilt tydeleg på at dei vil at det skal byggjast luftspenn, noko dei har vist med stemmene då saka var oppe i Stortinget.

Halleland trur alle skjønner at det kan vere ulike syn på ei sak innan eit, og kan ikkje tenke seg at nokon skal straffe lokallaget i Etne for at Karlsen har kjempa bygda si sak. Sidan støtta til prosjektet er så stor i den breie partifloraen på resten av Haugalandet og blant fleire parti på Stortinget trur han ikkje han og Frp sentralt si innsats for mastene vil skade dei heller.