Stor interesse for biogass

Saman med kommunar, Statsforvaltar og Rogaland bondelag hadde Rogaland Landbrukspark og Rogaland biogassnettverk invitert til stormøte i Tysværtunet kulturhus tysdag 18. november. Tema var kva rolle biogassproduksjon kan komme til å spele for dagens bonde. Deltakarar frå landbruk, kommunar, industri og statsforvaltaren i Rogaland var til stades, og 70 personar hadde funne vegen til Aksdal.

Dagleg leiar i Rogaland Landbrukspark, Helga Hellesø, hadde saman med kommunane sett opp ein agenda som omhandla økonomi, industriutbygging og støtte frå staten i satsinga på biogass.

Kva er biogass?

Biogass er ei energiform som kan produserast frå blant anna landbruksgjødsel, som er rik på klimagassen metan. Denne gassen kan skiljast ut og bioresten (gjødsel minus metan) kan sendast tilbake til bonden som bruker den til jordforbetring, gjerne i staden for kunstgjødsel. Metan er svært energirik og kan brukast som ei miljøvennleg drivstoffkjelde, blant anna kan den erstatte diesel i store køyretøy. Me snakkar om sirkulærøkonomi i praksis og eit vesentleg bidrag til det grøne skiftet. Dette skjer ved at energien i biogassanlegget, der ein nyttar avfallsstoffa frå landbruket til å produsere energi, reduserer klimautslepp.

Stor interesse

Helga Hellesø seier at det er stor interesse for biogass på Haugalandet og at fleire aktørar ønsker å etablere seg her. Bøndene er usikre så langt.

– Kva vil bonden tene på å bli med på ei slik satsing, Hellesø?

– Det kan variere, etter kva tilpasningar som må gjerast på kvar enkelt gard, seier ho, og peikar på at avfall som kumøkk er ikkje noko ein berre må kvitte seg med, det kan vere ei god kjelde til å nå klimamåla våre.

Det kostar

Men – biogassproduksjon kjem med ein pris. Det skal byggast fabrikkar og mottaksanlegg, bilar trengs for å hente gjødsel, vegar må tilpassast. Til sist må ein ha eit distribusjonsnett for biorest som skal tilbake til bonden eller andre forbrukarar.

Bonden må sette garden i stand til å levere gjødsel og til å ta imot biorest. Det vil vere nødvendig å tilpasse vegar og lasteområde til frakt til og frå garden. Bøndene me snakka med meiner at ein lett kjem opp i ein pris på ein million kroner for å sette garden i stand til å vere med på dette.

Eit av spørsmåla blir om bonden vil ta utgiftene med å bygge om drifta på garden sin til biogassdrift. Sjølv om han får tilskot frå staten, vil det vere ein usikkerheit i det, sidan størrelsen på tilskota blir del av forhandlingane i jordbruksoppgjeret. Det gjer framtida lite føreseieleg for bøndene.

I vårt distrikt er det tre biogassinitiativ som får støtte frå Enova; – det er Vireo på Karmøy, Havila i Tysvær og Biovind i Vindafjord.

Svært godt tiltak

Leiar i Rogaland Bondelag, Ståle Hustoft frå Nedstrand, er positiv til utvikling av biogass og meiner at det vil ha stor innverknad på klimautslepp frå gardane.

– Biogass er ekstremt viktig, særleg for klima. Eit biogassanlegg kan også vere med på å fordele gjødsel, særleg der spreiingsarealet er begrensa. For meg er klimaeffekten viktigast. Det går likevel for seint å finansiere dette, det er ei utfordring å komme vidare frå dette stadiet. Rammevilkåra er for usikre og heng saman med dei årlege jordbruksforhandlingane, peikar Ståle Hustoft på.

Jærbøndene skeptiske

Ingve Skretting er bonde på Jæren og har komme til Aksdal for å vere med på møtet. Han er opptatt av korleis ein kan tilrettelegge for biogassanlegg i Norge.

– Det er svært få biogassanlegg som er oppe og går i Norge ennå, og me veit ikkje kor mykje det vil ha å seie for jordbruket. Men biogass er den lettaste måten å fjerne metan frå dyrehaldet på. Bonden sine investeringar og dei økonomiske subsidiane blir viktige, men det vil uansett bety ein investering for bonden, seier Skretting.

Prosjektleiar Peter Willmann peikar også på at biogass kan bidra til å løyse klimautfordringane.

– Målet er å bruke 30 prosent av all gjødsel til gjenvinning i biogassanlegg, seier han.

Ungdommen er nysgjerrige
Også rektor på Tveit vidaregåande skule, Kristoffer Salvesen, hadde funne vegen til Aksdal og biogassmøtet. Han var ute etter å få vite nytt som han kan bringe vidare til elevane sine.

– Det er spennande å få vite meir om kva planar som finnest for dette tiltaket, som ennå er heilt i starten når det gjeld økonomisk og miljømessig gevinst. Det er spennande for elevane, og særleg dei som går på landbruksfag er opptatt av dette, seier rektor Salvesen.

Kva vil styresmaktene?

Ein kan undre på kva veg styresmaktene tar oss i denne saken. I mai vedtok Stortingen at norsk biogassproduksjon skulle auke med 1 TWh (Terra watt timar) årleg fram mot 2035. Skal dette målet nås, må regjeringa gi rammevilkår som gjer det mogleg for kommunar og næringsliv å investere i grøne løysingar. I forslag til statsbudsjett i år foreslår regjeringa derimot eit kutt i verkemidlane som skal bidra til grøn næringsutvikling. Det gjer det vanskelegare for bedrifter å ta dei grøne vala, og det er også dårleg nytt for biogass-satsing og for landbruket. Med dei rette rammevilkåra kan biogass spele ei nøkkelrolle i overgangen til ein berekraftig energimiks og bidra betydeleg til å redusere klimagassutsleppa.