Museet på garasjeloftet

På garasjeloftet heime hos Einar Langelandsvik i Skjold står minna etter fortida på rekkje og rad. Mesteparten av gjenstandane stammar frå heimplassen Langelandsvik der oldefaren Ola, bestefaren Laurits og faren Laurits budde, og ein del har høyrt heime på garden Bakken i Haraldseidvåg.

— Alt har høyrt til slekta, seier Einar Langelandsvik og viser fram ei imponerande samling gamle bruksgjenstandar, verktøy og gardsutstyr som har tilhøyrt forfedrane.

— Eg har alltid likt å ta vare på det gamle og eg starta å samla då mor mi døydde i 2004. Alt dette hadde gått i bosset dersom eg ikkje hadde tatt vare på det, seier han.

Gamle skattar

Dei fleste gjenstandane stammar frå siste halvdel av 1800-talet. Men innimellom dei mange gamle tinga dukkar det opp enda eldre skattar.

— Dette er det eldste eg har i samlinga. Det er ei bismervekt i tre frå rundt 1750. Eg har ei i jern og, men den er yngre, seier Einar.

Bismervekt blei mykje brukt til oppmåling av smør og andre typar matvarer, og blei laga i tre fram til omlag 1700.

Alle gjenstandane i samlinga til Einar er sortert etter bruksområde. På ei av hyllene har verktøyet som oldefaren og bestefaren brukte fått plass. Her ligg heimelaga høvlar i tre, navar i ulike former, tvinger, bøtenåler og sauesakser side om side med verktøy brukt til gardsdrift og fiske.

— Alt verktøy er heimelaga. Bestefar min hadde eigen smie og verktøyet brukte han på garden, seier han.

Utstyr bruk til matlaging har fått plass på nabohylla. Her står den gamle mjølkeseparatoren, smørkinna, smørtina, primusen, kaffikjelen og den godt brukte og mottetne ostekassen av fin gamal årgang.

Krølltanga i jern, som bestemora til kona hans varma over glørne og brukte når ho skulle pynta seg på håret, ligg klar til bruk og dei gamle snabelskøytene til bestefaren treng berre ein omgang med slipemaskina før dei igjen er klar for skøyteturen.

Pissepotte og potethyppe

I gamle dagar var det vanleg å ha ei potte ståande under senga nattestid. I samlinga til Einar finn ein ikkje mindre enn to variantar av nattmøbelet. Ei pissepotte av den vanlege storleiken og ei bøtte mot lokk som gjekk under nemninga pissebøtte.

— Eg hugsar at eg brukte pissepotte då eg var liten. Pissepotta blei tømt under bærbuskane og bæra vaks seg store som plommer. Me pitla bæra og selde dei på torget, men me sa aldri kva som blei brukt som gjødsel, seier 71-åringen og dreg på smilebandet.

Til gardsdrifta høyrde potetdyrking. På heimplassen til Einar i Skåtavik var det verken hest eller traktor og arbeidet med potetåkeren måtte gjerast for hand ved hjelp av ei heimelaga potethyppe.

— Far min drog hyppa og mor mi gjekk bak, minnest Einar.

Blant dei mange gamle gjenstandane i samlinga til 71-åringen finn ein også gamle bøker og fotografi.

— Mor mi samla på gamle bøker. Her er ein bibel frå 1882, og ei salmebok ho fekk til konfirmasjonen. Eg har også tatt vare på det gamle fotoalbumet og telegramma som foreldra mine fekk til bryllaupet i 1945, seier Einar.Til boksamlinga høyrer også Einar sine gamle skulebøker og ei minnebok frå barndommen.

Ope museum

Samlinga til den historieinteresserte skjoldabuen er open for alle som ønskjer å ta ein kikk og han tek villig i mot både små og store museumsgjester.

— Eg har hatt litt besøk av folk som vil sjå og folk kan berre stikka innom om dei vil, seier han.

Så langt har han berre samla på ting han veit historia bak og kven dei ulike gjenstandane har høyrt til. Men sjølv om han nå ser seg ferdig med samleoppdraget har han ein framleis eit lite prosjekt gåande.

— Eg samlar på gamle garnkuler i glas. Dei fleste er i grønt glas, men eg har eit par brune også. Dei er sjeldne, seier han.