Minne frå krigsåra i Imsland

I dag 8. mai er det 79 år sidan freden kom til Noreg etter andre verdskrig. I samband med det har Grannar fått tilsendt minne som snart 97 år gamle Magrete Skogen i Imsland har skrive ned:

Eg minnest godt då det blei krig i 1940. Det var overskya vêr. Far min, Henrik Nygaard, og drengen, Ragnvald Lien, var i Kjøylå og veda. Mor, Hansine, var bortmed bekken og vaska klær, og eg var på vei til kjellaren for å henta poteter. Me skulle ha komla til middag. Då kom naboen, Selmer Balle, gåande på vegen. Han ropte opp til mor og sa at det var blitt krig. Han skulle ut til Nils Rosseid som hadde radio. Det var ikkje mange som hadde radio då, så det var mange som samlast der og høyrde på nyhetene.

Tida gjekk, og det blei rasjonering på mest alt. Skulle me ha nye sko, måtte me søkja om det, og få tilvising. Eg kjøpte skor som var av fiskeskinn, men solane var av kryssfiner. Det var skore riller under, slik at dei kunne bøyast! Men til konfirmasjon i 1942 fekk eg skinnsko med høge helar.

Det blei oppretta eit kontor ved Imslandssjøen der det blei utlevert rasjoneringskort. Dei vaksne måtte ha pass som dei måtte visa viss det vart kontroll, grensebuarbevis. Og skulehuset blei okkupert.

Vi hadde ei tante buande heima, faster Teresia, fødd i 1891. Ho var døvstum etter ein hjernebetennelse 9 månader gammal. Ho kunne ikkje snakka skikkeleg. Bestefar, N.A.T. Nygaard, var lærar, og ville at ho skulle læra å lesa. Då ho var i 10-årsalderen følgde han henne til døveskule. Ho var først tre år i Kristiania og så sju år på Hamar. Då ho kom heim igjen, kunne ho lesa. Ho måtte alltid få avisa og lesa den. Under krigen var ho godt orientert om kva som føregjekk.

Ho kokte kaffi til seg sjølv, og gjekk med kaffikjelen og henta vatn i Sagbekken. Ein dag ho stod med kaffikjelen i handa ute i tunet på Langeland, kom det tre tyske høge offiserar med blanke støvlar og høge luer. Dei stilte seg framfor henne og spurde om eitkvart. Ho trampa i marka, og skjelte dei ut på sin måte. Uggabegga» ropte ho, og hytta til dei med knyttneven. Tyskarane snudde på hælen, og forsvann i ein viss fart! Det var bror min, Nils, som var nærmast og såg heile opptrinnet. (Uggabegga betydde styggabeist!)

Ein dag far og drengen var oppe i liene og hogg ved, såg dei to fly i lufta. Drengen sprang bort til ei stor furu og ropte til far: Ser dei meg her»? Me trudde dei ville skyta oss, så me var veldig redde.

På eit rom i 2. etasje hadde me hengande framme bilete av kongeparet. Eit stort flott bilete av Kong Haakon 7, og eit tilsvarande av Dronning Maud. Kvar gong det kom inspeksjon, sprang ein av oss opp og snudde bileta med baksida fram. Det gjekk alltid godt. Bileta heng på Langeland den dag i dag! Og far hadde ein stor sekk med kveitekorn avgøymt i løa, godt tildekt av høy.

Då det vart fred i 1945, var det jubel. Eg var hushjelp hos læraren vår då (Bakka). Dei budde i Kvaløy, nede ved sjøen (Kvaløyberget). Då båten Haukeli» kom, var den pynta med mange flagg. Om kvelden ville eg ta ein tur heim. Det var ein snarveg frå Vågen og opp til Krosstveit som eg gjekk. Då såg eg det norske flagget vaia oppe på Kvitaberg, midt mellom grøne bjørker. Det synet står i minnet mitt endå! Det var tidleg vår det året, så bjørkene var grøne. Me høyrde etterpå at det var Georg Vågen som hadde sett opp flagget.

Mor hadde gøymt eit lite flagg. Nå tok ho det fram og sette det i marka i hagen nedom huset, rett ovanfor vegen. Då sette broren min Hans, som då var 7 år, seg attmed flagget og skulle passa å det!

Margrete Skogen

PS! I fjor intervjua Grannar Valdemar Tveit frå Vats om frigeringsdagen. Les den saka ved å følgje lenka under: