Generasjon Z

Ungdommen nå til dags.. Alt var betre før! Slike utsegn har eksistert til alle tider, vil eg tru. Generasjonskløfter er ei naturlov. Men generasjon Z, ungdom og unge vaksne fødde omtrentleg mellom 1996 og 2012; har fått ekstra mykje merksemd dei siste åra. Har dei fått eit ufortent dårleg rykte?

Dei blir kalla snøfnugg eller persilleblad fordi dei er hårsåre og toler lite. Samstundes er dei ekstremt opptekne av å ta vare på seg sjølve, og optimaliserer livet med ein snusfornuftig sunn livsstil. Quiet quitting»-generasjonen har høge krav til balanse mellom jobb og fritid. Dei vil ikkje overbelaste seg og bli utslitne og utbrente som foreldra. Dei vil ha heimekontor og fleksitid. Dei veit kva rettar dei har, og står på krava.

Dei er også den første generasjonen som har hatt ei heildigital oppvekst med internett og sosiale media. Dei har høg digital kompetanse, og tar i bruk kunstig intelligens like naturleg som me andre sjekkar e-posten. Det er interessant at akkurat denne generasjonen, som har hatt sin oppvekst i ei ukritisk digital verd; sjølve har fokus på å ta kontroll over skjermbruk og frontar digital detox».

Alle generasjonar er eit produkt av samfunnet dei lever i. Kanskje bør me sjå oss i spegelen før me kritiserer..? Me lever i ei verd der ungane blir overvaka og overbeskytta nærmast frå før dei er fødde. Det intensive foreldreskapet har tatt heilt av. Babyar blir overvaka med lyd og video døgnet rundt, og berre fantasien set grenser for alt utstyr og hjelpemidlar ein må» ha.. I barnehagen kan foreldra følge med på både søvn, matinntak og bleieinnhald gjennom oppdatering i ein app. På skulen er det – trass fokus på individuell tilrettelegging – stadig fleire som blir utreia med mistanke om diagnosar. Skulevegring er eit aukande problem. Elevane må ha ekstra tid eller tilrettelegging, må ha fritak frå gym, har helsemessige årsaker til fråvær frå skule og så vidare.. Stadig fleire unge slit med psykiske helseutfordringar. Sjukefråværet i Norge er høgare enn nokon gong, og denne auken er størst blant dei unge.

Me vil det beste for ungane våre. Vel og bra, men me kan ikkje stusse på at dei unge blir kravstore og mindre robuste slik oppveksten er i dagens samfunn. Med dei aller beste intensjonar, har det kanskje gått for langt? Er oppveksten så friksjonsfri at dei ikkje blir førebudde på å tole motstand?

Dei unge er ikkje late, men dei har vakse opp med tett tilrettelegging og fokus på kva dei har krav og rett på. Derfor tør dei å seie ifrå. Kanskje positivt og meir berekraftig på eit individuelt plan? Vil dei leve betre og meir harmoniske liv fordi dei tar vare på seg sjølve? Men på samfunnsnivå er me i ferd med å få eit massivt problem. Den nye generasjonen sine krav til fridom og fleksibilitet står i skarp kontrast til arbeidslivet sine behov. Prognosar viser at me snart vil ha behov for ein tredjedel av arbeidsstyrken vår innan helse og omsorg. Alt tyder på at generasjon Z ikkje vil tilpasse seg; dei vil krevje at samfunnet tilpassar seg. Samstundes er dette ein generasjon forma av omveltingar i ei uroleg verd. Klima, korona og krig. Kanskje ein bakgrunn som gjer dei i stand til å tenke heilt nytt? Kanskje har dei løysingane me ikkje har tenkt på? Kom igjen, ungdommar nå til dags; gjer våre fordommar til skamme!