Eide: Presset på EØS-avtalen aukar

EUs vedtak om å innføre toll på jernlegeringar, også mot Noreg, opnar døra for auka press på EØS-avtalen, seier utanriksminister Espen Barth Eide (Ap).

Tysdag vedtok som kjent eit fleirtal av EU-landa å leggje toll på import av ferrolegeringar, også frå Noreg.

Noreg hamnar med andre ord utanfor EUs tollmur, sjølv om vi er ein del av den indre marknaden som følgje av EØS-avtalen.

Heile saka er ei heilt ny problemstilling, seier Espen Barth Eide.

– Det er første gong noko sånt har komme opp, påpeikar han.

– Er du kjent med om det vil komme fleire slike saker?

– No skal vi setje oss ned og tenkje gjennom dette på ein ordentleg måte og sjå på kva det kan vere. Men dette har akkurat skjedd, og eg vil nesten komme tilbake til det, seier Eide til NTB.

Større handelspolitisk press

Men ei verd i endring, både handelspolitisk og geopolitisk, påverkar EØS-avtalen, slår Eide fast.

– I mange år gjekk ulikskapen mellom det å vere EU-medlem og EØS-medlem ned fordi verda opna seg mot frihandel. Toll var ikkje greia. No er toll og handelspolitikk mykje tyngre. Derfor blir dette ei større utfordring, seier han.

– Saka om ferrolegeringar er eigentleg ei stadfesting på det. Så den døra blir i alle fall opna, vi må sjå etter svar på dette.

Torsdag neste veke skal han greie ut for Stortinget om saka.

Også leiar for Norsk Industri Harald Solberg meiner EU-tollen skaper uro rundt EØS-avtalen.

– Vi meiner dette er eit beklageleg brot med logikken i den indre marknaden. Tryggleiken til EØS-avtalen for marknadstilgang blir dessverre utfordra med dette, seier Solberg til Aftenposten.

EØS-rådsmøte

Allereie torsdag denne veka er han i Brussel på EØS-rådsmøte. Der deltek både utanriksministrane frå EØS-landa Noreg, Island og Liechtenstein og representantar frå EU-kommisjonen.

EU-tollen blir etter alle solemerke eit tema.

Eide er også usikker på om det er mogleg å gå til rettslege steg for å utfordre tollvedtaket.

– I dag er ikkje dagen for å konkludere endeleg på dette, sa han på ein pressekonferanse tysdag.

Partia Raudt og Senterpartiet har teke til orde for mottiltak mot EU. Utanriksministeren åtvarar på si side på det sterkaste mot å straffe» EU på denne måten.

– Det vil eg kontant avvise. Vi har ei sterk interesse i å vareta vår integritet, seier han.

Tolvte time

Saka om vernetiltak på ferrolegeringar, der Noreg og Island står for nesten halvparten av EUs import, har vore kinkig for EU-kommisjonen.

Den har pressa på for vernetiltak fordi EU har vorte overflødd av billige metall, særleg frå asiatiske land, som Kina. Det har ført til eit prisfall i EU på 17 prosent, noko som igjen har ført til at europeiske produsentar har gått med tap.

Ferrolegeringar blir brukte i stålindustrien for å gjere stålet sterkare.

Forslaget om vernetiltak har vorte fremja heile tre gonger. I den siste runden vart det to utsetjingar før eit knapt fleirtal på 17 land, to meir enn minimumskravet, gav tommel opp i tolvte time tysdag.

Skal konsulterast

Samtidig er teksten noko mjuka opp. Mellom anna er 75 prosent av det Noreg eksporterer til EU, unnateke toll, medan det også heiter at Noreg og Island skal konsulterast kvar månad.

Men det siste følgjer av EØS-avtalen, poengterer Eide.

– Paragraf 113 seier nettopp det, at den typen konsultasjonar skal finne stad. Så eigentleg følgjer dei berre boka, seier han.

(NPK)