Arkitektens tidlause heim i osp og stein

Krekavegen er ikkje så iaugefallande der den tar av frå Vikevegen ut mot Svendsbøvågen. Tar ein av til venstre eit stykke inne på vegen, kjem ein til bruket Tonjen like før brua til Svendsbøøya. Ytst på halvøya ligg det som opphavleg var småbruket der mor til Arne Tveit vaks opp.

Han har slektrsøtene på farssida frå Tveit i Austreimsbygda i Skjold, og med far som var lærar vaks han opp i Etne. Han tenkte sjølv på å bli lærar, men hadde òg ei svært kreativ side.

Kona Brit Nelly Ness Tveit er frå Skånevik, og dei traff kvarandre på Ølen vidaregåande i den spede startet av skulen. Ho utdanna seg som sosionom, så begge hadde utdanningar som gjorde att dei kunne bu avsides så lenge det var nært på andre bygder og Haugesund.

Med eit godt vitnemål frå Ølen var det mogleg for Arne Tveit å bli arkitekt. Han fortel lattermildt om den kreative prøva han måtte gjennom då han utan instruksar fekk utdelt ein seigmann, ei nøtt og ein røyrstump.

— Etter at eg var ferdig utdanna arkitekt frå dåverande NTH i Trondheim, flytta me til Stavanger. Me budde der i dei vanskelege åra før og etter at den såkalla jappetida slo inn. Det var få oppdrag for ein arkitekt, seier Arne Tveit, som flytta frå Stavanger etter sju år.

Då dei kom til Haugalandet att, var det først å arbeida for arkitektkontoret Vikanes i Haugesund. Så etter kvart blei det Brekke Helgeland Brekke som seinare er blitt Arkipelet. Der i kontora på indre kai har han i fleire år vore partnar i den anerkjende arkitektverksemda som år etter år kan visa til gode tal.

Gjenbruk

På heimesidene til Arkipelet møter ein tidleg omgrepet sirkulær arkitektur. Då snakkar ein om varige løysingar og omtenksam materialbruk med lang levetid. På same sider står det at Arne Tveit er ein evig sjølvbyggjar, og at han typisk gjer stadtilpassa arkitektur utan jåleri.

Ekteparet Tveit har stor grad av gjenbrukte element i huset sitt frå 1997.

— Både inne og ute legg me vekt på at bygningane skal vera levande, seier Brit Nelly Ness Tveit.

Der det ikkje er kortreist stein, er det osp som er brukt som ytre kledning. Arne Tveit forsvarar» bruk av stein som tradisjon på ytre delar av Vestlandet kor det var lite skog og mykje stein.

At huset er levande og bruksnytta er stor, ser ein fordi musikkinteressa pregar det som som må bli beteikna som stova i huset. Arne Tveit er med i husbandet til UL Skjoldafjord, spelar i kyrkja og elles i meir og mindre faste samanhengar.

Eit interessant gjenbruk er mursteinane som dannar peisen mellom kjøkenet og stova.

— Steinane var først brukt i eit slaktehus i Austreimsbygda i Skjold, så var det hønsehus på Tveit før det no er er ein del av veggane og interiøret her, seier han.

Alt av stein er henta lokalt, og all takstein på bygningane er gjenbruk. Alt av reisverk i huset er lokalt tømmer frå Årvik, skore på saga til Kjell Kvamme.

— Å byggja i stein er dyrt, såframt ein ikkje finn steinen lokalt og murer med den sjølv, då er det både billeg og eit veldig varig materiale, seier arkitekten.

Andre døme på gjenbruk er at det er gamal bølgeblikk på taket av eit redskapshus.

Generasjonane

Området ekteparet Tveit eig er på 180 mål, og dei har spreidd hus og hageanlegget ut over nokre få av desse. Der huset står har det ikkje stått hus før.

— Me vurderte først om det nye huset skulle liggja tettare på det gamle, meir som eit tun, men valgte å plassera det med litt avstand, seier han.

Det er tre bustadhus på Tonjen. I det eldste bur foreldra til Arne Tveit, Martha og Jens Tveit. På ei lita høgd blei det på 50-talet bygd eit hus kor sonen Håvard Tveit i dag bur med kona Iselin Eidhammer Tveit og barna Marie (5), Jens (8) og Yngvild (10). Det er med andre ord fire generasjonar som bur på Tonjen.

Etter at Arne Tveit fekk boltra seg med femtitalshuset, er gamalt integrert i nytt. Det er påbygd i begge endar utan at sjølve forma på det gamle huset er endra. Tidlegare ytterveggar fungerer nå som innvendige veggar etter at kledninga rett nok er tatt bort.

Livet på Tonjen er òg kortreist matauk. Her er fiske i fjorden eit viktig element, og då snakker ein både garnfiske og teinefiske etter kreps, krabbe og hummar. Det er rundt seksti ulike frukttrær og mange bærbuskar, slik at sylting og safting er viktig.

Det er ei dotter og to søner som er oppvaksen i huset. I tillegg til sonen Håvard som er nabo, er dottera Sunniva busett i Isvik og sonen Andreas, som er arkitekt, bur i Bergen. Dei tre ungane har gitt dei åtte barnebarn.