Rekruttering utfordrar økonomien

— Gjennom sommaren har utfordringane med rekruttering gjort seg endå meir gjeldande for kommunen, skriv kommunedirektør Yngve Folven Bergesen i sine kommentarar til 2. tertialrapport.

Rekruttering har vore eit heitt tema i kommunepolitikken sitt korte og langsiktige fokus over fleire år, og illustrasjonen om at ein kjem til å gå tom for folk før ein går tom for pengar, har blitt gjenteken. Snart står Vikedal legekontor utan faste legar, og vanskane med å skaffe nye er hovudgrunnen til at kontoret blir foreslått lagt ned.

Dårlegare stabilitet

Folven Bergesen skriv at særleg innanfor helse- og omsorgssektoren er utfordringane med rekruttering store. Det gjeld spesielt legar og sjukepleiarar. For å dekkje inn fråværet har det vore naudsynt med både overtid og forskyving av vakter og leige av vikarar frå vikarbyrå for å ha forsvarleg bemanning.

— Dette er løysingar som både gir kommunen store ekstrautgifter, men som òg gjer at stabiliteten i tenestene, både for brukarar og tilsette, vert dårlegare, skriv kommunedirektøren.

Følgjeleg er dette eit område som blir følgt ekstra tett opp framover.

Dyr drift

Totalt har rammeområda per i dag ein prognose på eit meirforbruk på nesten 26 millionar kroner. Folven Bergesen summerer det opp slik:

• Helse og omsorg har ein prognose på eit meirforbruk på om lag 21 millionar. Mesteparten av meirforbruket i rammeområdet er knytt til utfordringar med rekruttering og sjukefråvær som gir stort behov for vikarbyrå, både innan institusjonsdrift og for legetenesta. Dette har vore aukande gjennom året. Det er i tillegg meirutgifter til utskrivingsklare pasientar og kjøp av institusjonsplassar i andre kommunar, spesielt frå første halvår då det var stort press på institusjonsplassane i Vindafjord. Heimetenesta opplever press på tenestene og har gjennom året fått fleire nye brukarar som det ikkje er budsjettert for.
• Oppvekst og kultur har om lag balanse i driftseiningane, men det ser ut til å kunne bli eit meirforbruk knytt til tilskot til private barnehagar på 6–7 millionar samanlikna med budsjett.
• Administrasjon og fellesdrift har eit lite meirforbruk hittil i år, og ventar at dette truleg vil vare ved ut året.
• Forvaltning, drift og utvikling har eit betydeleg mindreforbruk så langt i år. Oppstart av Vindafjordhallen og brøyting vil truleg trekkje dette ned. Prosjektet med digitalisering av byggesaksarkivet vil ikkje kome så langt at det er behov for dei to ekstra millionane som ligg inne i budsjettet til kjøp av tenester. Samla er det venta eit mindreforbruk.

Auka støtte

Trass kostnadsutfordringar i drifta er ikkje biletet heilt svart for Vindafjord-økonomien. Etter revidert nasjonalbudsjett fekk Vindafjord eit tillegg i rammetilskotet frå staten på om lag 4,4 millionar. Av dette går 1,7 millionar til redusert foreldrebetaling i barnehage, som frå august blei sett ned frå 1 500 til 700 kroner per månad. I tillegg blei det gitt midlar til auka basistilskot til legane og auka pensjonsutgifter, i tillegg til ein generell vekst på om lag 1,9 millionar.

Ved utgangen av august låg skatteinngangen for Vindafjord på 104,4 prosent av landsgjennomsnittet, og det er ifølgje KS sine prognosar ikkje venta store endringar resten av året.

Kommunen har dei siste åra hatt høge inntekter frå flyktningtilskot. Kommunestyret har vedteke å ta imot inntil 30 flyktningar i 2025, og prognosen viser inntekter på opp mot 55 millionar, mot 40,6 millionar i justert budsjett, dersom ingen flyktningar flyttar på seg resten av året.

— Dette er mellombelse inntekter, som no er spesielt store fordi ein har lagt bak seg to år med ekstraordinært høge mottak, skriv Folven Bergesen.

Finansområdet går bra, og kommunen ventar meirinntekter på 7–8 millionar, mykje takka vere god avkastning på eigenkapitalbevis – over 20 prosent hittil i år.

Oppsummert peikar kommunedirektøren på at budsjettet framleis er sårbart. Skatteinntektene ser ut til å bli som venta, men høgare pensjonsutgifter og nasjonale satsingar et opp mykje av auken i rammetilskotet. Inntekter frå Havbruksfondet på 5,5 millionar er framleis usikre, men prognosane tyder på at målet kan bli nådd.

Netto driftsresultat er venta å bli om lag 1,7 prosent, mot budsjettert 3 prosent. Det betyr at mellombelse integreringsinntekter no dekkjer meirforbruket i tenestene, i staden for å bli sette av til fond slik budsjettet legg opp til.

Forslag til justeringar

Kommunedirektøren foreslår nokre endringar i 2. tertialrapport, hovudsakleg som konsekvens av revidert nasjonalbudsjett og forventa høgare tilskot til integrering. Kort oppsummert blir følgjande foreslått endra i budsjettet:

• Auke rammetilskotet med 4,398 millionar og tilføre rammeområda tilsvarande sum slik:
  o styrkja rammeområda, mellom anna til auka pensjonsutgifter, 2,277 millionar
  o redusert foreldrebetaling og auka tilskot til private barnehagar, 1,704 millionar
  o basistilskot til legetenesta, 0,417 millionar
• Auke ramma med 0,5 millionar til tiltak for å behalde, utvikle og rekruttere.
• Ta ut tiltaket med digitalisering av byggjesak og flytte det til 2026, totalt 2 millionar.
• Auke forventa integreringstilskot med 12,36 millionar.
• Udisponerte midlar, inkludert integreringstilskot, på totalt 13,860 millionar, blir foreslått sette av til disposisjonsfond som buffer mot venta meirforbruk i rammeområda.

I investeringsbudsjettet er det foreslått å auke investeringsramma med 2,862 millionar gjennom å auke investeringsinntektene tilsvarande.

Rapporten og dei foreslåtte endringane skal behandlast politisk med endeleg vedtak i kommunestyret 21. oktober.